06:23 ngày 31 tháng 10 năm 2015
Trúc Quỳnh - Đức Quang (tổng hợp)
Tòa quốc tế bác bỏ lý lẽ chủ quyền của Trung Quốc
TP - Hôm qua, Tòa án Trọng tài Thường trực Liên Hợp Quốc (PCA) bác bỏ lập luận của Trung Quốc rằng tranh chấp ở biển Đông không thuộc quyền tài phán của cơ quan này. Quyết định này được coi là trở ngại pháp lý đầu tiên mà Trung Quốc phải đối mặt từ khi nước này gia tăng các hành động đơn phương ở biển Đông, Philstar đưa tin.
Cảnh sát Philippines đối phó biểu tình phản đối Trung Quốc gây hấn ở biển Đông. Ảnh: Philstar
Ngày 30/10, Trung Quốc tuyên bố sẽ không quan tâm đến bất kỳ kết luận nào của PCA (trụ sở tại The Hague, Hà Lan) liên quan các thực thể tranh chấp trên biển Đông trong vụ kiện mà Philippines là đương đơn, Xinhua đưa tin. Tuyên bố này được đưa ra sau khi PCA khẳng định hôm 29/10 rằng, họ có thẩm quyền xử lý vụ kiện. PCA cũng tuyên bố, quyết định của Trung Quốc về việc không tham gia tố tụng cũng không làm mất quyền tài phán của tòa và việc Philippines đơn phương đệ đơn kiện không phải sự lạm dụng quy trình giải quyết tranh chấp theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Phiên tòa mới sẽ diễn ra trong phòng kín tại The Hague, và quyết định cuối cùng có thể được đưa ra vào năm sau.
Philippines tuyên bố, UNCLOS mà cả Philippines và Trung Quốc đã phê chuẩn phải được sử dụng để giải quyết tranh chấp chủ quyền đối với các đảo nhỏ và bãi đá ở biển Đông. Nhưng Trung Quốc đến nay vẫn từ chối tham gia quá trình tố tụng, cho rằng vụ việc liên quan chủ quyền và tòa trọng tài không có quyền phán quyết.
“Chúng tôi sẽ không tham gia và sẽ không chấp nhận phân xử”, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân hôm qua nói với báo giới tại Bắc Kinh. “Phán quyết hay kết quả phân xử sẽ không ảnh hưởng đến quan điểm của Trung Quốc”, Reuters dẫn lời ông Lưu.
Trung Quốc là thành viên thường trực có quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nên quan điểm này được cho là sẽ đẩy Bắc Kinh vào vị thế ngoại giao khó khăn nếu tòa án ra phán quyết Trung Quốc vi phạm một trong những quy chế của Liên Hợp Quốc.
Cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế
Tại hội thảo “Nguy cơ xung đột quân sự và sáng kiến hòa bình ở biển Đông” do Diễn đàn Toàn cầu Boston tổ chức mới đây, các quan chức, học giả, nhà báo quốc tế đều cho rằng, việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên biển Đông gây ra nhiều hậu quả; các bên liên quan cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
Ông Tsutomu Himeno, Tổng lãnh sự Nhật Bản tại thành phố Boston của Mỹ, nói rằng, nếu để việc thay đổi nguyên trạng trên biển Đông xảy ra thì sẽ rất nguy hiểm; Nhật Bản khuyến khích các bên liên quan đối thoại, sử dụng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS để xử lý các tranh chấp chủ quyền biển đảo. “Một vấn đề quan trọng khác là Nhật Bản nhận được từ Mỹ sự hỗ trợ tối đa về các vấn đề chủ quyền, nên các bạn có thể yên tâm vấn đề tranh chấp trên biển Đông luôn nhận được sự quan tâm từ nhiều bên, trong đó có Nhật Bản và Mỹ”, ông Himeno nói.
Bà Bonnie Glaser công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (Mỹ), phát biểu: “Khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang ở Mỹ, tôi có cơ hội trao đổi với các học giả của quân đội Trung Quốc về vấn đề biển Đông. Họ nói rằng, Trung Quốc sẽ tính đường cơ sở 12 hải lý cho các thực thể tại Trường Sa. Điều này vi phạm UNCLOS và sẽ rất nguy hiểm nếu Trung Quốc đi theo hướng này”.
Theo bà Glaser, việc Trung Quốc chiếm đóng, tôn tạo, xây dựng đảo nhân tạo làm nổi lên ba vấn đề mà Mỹ quan tâm. Đó là thách thức luật quốc tế, đe dọa tự do hàng hải, tự do đi lại của hải quân Mỹ và thách thức Mỹ với vai trò người giữ hòa bình cho khu vực. Theo bà, các nước ASEAN nên đẩy mạnh việc tham vấn, soạn thảo Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC); Philippines nên sớm thực thi bản thỏa thuận nâng cao hợp tác quốc phòng với Mỹ…
Đưa vấn đề biển đông vào hội nghị APEC
Ông Richard Javad Heydarian, học giả Philippines, nói rằng, Philippines lo lắng trước việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo và cơ sở hạ tầng quân sự trên đó với tốc độ chóng mặt, cũng như trước tiến trình soạn thảo, ký kết COC diễn ra chậm chạp. Philippines cũng lo ngại rằng, việc thay đổi nguyên trạng các bãi đá và đảo tại Trường Sa sẽ ảnh hưởng quá trình thu thập chứng cứ phục vụ vụ kiện Trung Quốc.
Philippines sẽ đem vấn đề biển Đông vào lịch trình làm việc của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Manila vào tháng 11, ông Heydarian cho biết. “Philippines nhận thấy Việt Nam và Trung Quốc có đường dây nóng xử lý xung đột trên biển, Nhật Bản và Trung Quốc, Mỹ và Trung Quốc cũng có các cơ chế khác nhau để làm việc về vấn đề này, riêng Philippines và Trung Quốc không hề có một thỏa thuận, đối thoại rõ rệt nào. Điều đó làm tăng khả năng xung đột và va chạm trên khu vực biển Đông”, ông Heydarian nói.
GS Sean Henseler, Giám đốc điều hành Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ, giải thích, các hoạt động tuần tra thực thi tự do hàng hải mà Mỹ và một số nước thực hiện là nhằm thách thức những tuyên bố quá đáng về hải phận, không phận mà không tuân theo quy định của UNCLOS, chứ không có nghĩa công nhận hay bác bỏ chủ quyền của bên nào. Theo GS Henseler, Mỹ sẵn sàng hành động theo luật pháp quốc tế, tăng trọng lượng tiếng nói trong các sự vụ quốc tế gây tranh cãi liên quan đến biển cũng như bảo đảm tính hợp pháp của các hành động bảo vệ tự do, an toàn hàng không, hàng hải của mình.
Trong khi đó, GS Thomas Patterson công tác tại Trường Harvard Kennedy (Mỹ) cho rằng, các quốc gia liên quan cần tăng cường đoàn kết trong công cuộc đấu tranh chống lại các hành động gây hấn, phi pháp của Trung Quốc tại biển Đông. Ông Brent Colburn, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về các vấn đề công cộng, đề xuất các giải pháp đối phó Trung Quốc, tập trung vào việc xây dựng, phát triển các mối quan hệ, chú trọng từng cấp độ và yếu tố lâu dài. Ngoài ra, các nước cần đưa ra chính sách tin tưởng lẫn nhau, ông Colburn nói.
Trúc Quỳnh - Đức Quang (tổng hợp)
Tòa quốc tế bác bỏ lý lẽ chủ quyền của Trung Quốc
TP - Hôm qua, Tòa án Trọng tài Thường trực Liên Hợp Quốc (PCA) bác bỏ lập luận của Trung Quốc rằng tranh chấp ở biển Đông không thuộc quyền tài phán của cơ quan này. Quyết định này được coi là trở ngại pháp lý đầu tiên mà Trung Quốc phải đối mặt từ khi nước này gia tăng các hành động đơn phương ở biển Đông, Philstar đưa tin.
Cảnh sát Philippines đối phó biểu tình phản đối Trung Quốc gây hấn ở biển Đông. Ảnh: Philstar
Ngày 30/10, Trung Quốc tuyên bố sẽ không quan tâm đến bất kỳ kết luận nào của PCA (trụ sở tại The Hague, Hà Lan) liên quan các thực thể tranh chấp trên biển Đông trong vụ kiện mà Philippines là đương đơn, Xinhua đưa tin. Tuyên bố này được đưa ra sau khi PCA khẳng định hôm 29/10 rằng, họ có thẩm quyền xử lý vụ kiện. PCA cũng tuyên bố, quyết định của Trung Quốc về việc không tham gia tố tụng cũng không làm mất quyền tài phán của tòa và việc Philippines đơn phương đệ đơn kiện không phải sự lạm dụng quy trình giải quyết tranh chấp theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).
Phiên tòa mới sẽ diễn ra trong phòng kín tại The Hague, và quyết định cuối cùng có thể được đưa ra vào năm sau.
Philippines tuyên bố, UNCLOS mà cả Philippines và Trung Quốc đã phê chuẩn phải được sử dụng để giải quyết tranh chấp chủ quyền đối với các đảo nhỏ và bãi đá ở biển Đông. Nhưng Trung Quốc đến nay vẫn từ chối tham gia quá trình tố tụng, cho rằng vụ việc liên quan chủ quyền và tòa trọng tài không có quyền phán quyết.
“Chúng tôi sẽ không tham gia và sẽ không chấp nhận phân xử”, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân hôm qua nói với báo giới tại Bắc Kinh. “Phán quyết hay kết quả phân xử sẽ không ảnh hưởng đến quan điểm của Trung Quốc”, Reuters dẫn lời ông Lưu.
Trung Quốc là thành viên thường trực có quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, nên quan điểm này được cho là sẽ đẩy Bắc Kinh vào vị thế ngoại giao khó khăn nếu tòa án ra phán quyết Trung Quốc vi phạm một trong những quy chế của Liên Hợp Quốc.
Cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế
Tại hội thảo “Nguy cơ xung đột quân sự và sáng kiến hòa bình ở biển Đông” do Diễn đàn Toàn cầu Boston tổ chức mới đây, các quan chức, học giả, nhà báo quốc tế đều cho rằng, việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên biển Đông gây ra nhiều hậu quả; các bên liên quan cần phải tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
Ông Tsutomu Himeno, Tổng lãnh sự Nhật Bản tại thành phố Boston của Mỹ, nói rằng, nếu để việc thay đổi nguyên trạng trên biển Đông xảy ra thì sẽ rất nguy hiểm; Nhật Bản khuyến khích các bên liên quan đối thoại, sử dụng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS để xử lý các tranh chấp chủ quyền biển đảo. “Một vấn đề quan trọng khác là Nhật Bản nhận được từ Mỹ sự hỗ trợ tối đa về các vấn đề chủ quyền, nên các bạn có thể yên tâm vấn đề tranh chấp trên biển Đông luôn nhận được sự quan tâm từ nhiều bên, trong đó có Nhật Bản và Mỹ”, ông Himeno nói.
Bà Bonnie Glaser công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (Mỹ), phát biểu: “Khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang ở Mỹ, tôi có cơ hội trao đổi với các học giả của quân đội Trung Quốc về vấn đề biển Đông. Họ nói rằng, Trung Quốc sẽ tính đường cơ sở 12 hải lý cho các thực thể tại Trường Sa. Điều này vi phạm UNCLOS và sẽ rất nguy hiểm nếu Trung Quốc đi theo hướng này”.
Theo bà Glaser, việc Trung Quốc chiếm đóng, tôn tạo, xây dựng đảo nhân tạo làm nổi lên ba vấn đề mà Mỹ quan tâm. Đó là thách thức luật quốc tế, đe dọa tự do hàng hải, tự do đi lại của hải quân Mỹ và thách thức Mỹ với vai trò người giữ hòa bình cho khu vực. Theo bà, các nước ASEAN nên đẩy mạnh việc tham vấn, soạn thảo Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC); Philippines nên sớm thực thi bản thỏa thuận nâng cao hợp tác quốc phòng với Mỹ…
Đưa vấn đề biển đông vào hội nghị APEC
Ông Richard Javad Heydarian, học giả Philippines, nói rằng, Philippines lo lắng trước việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo và cơ sở hạ tầng quân sự trên đó với tốc độ chóng mặt, cũng như trước tiến trình soạn thảo, ký kết COC diễn ra chậm chạp. Philippines cũng lo ngại rằng, việc thay đổi nguyên trạng các bãi đá và đảo tại Trường Sa sẽ ảnh hưởng quá trình thu thập chứng cứ phục vụ vụ kiện Trung Quốc.
Philippines sẽ đem vấn đề biển Đông vào lịch trình làm việc của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Manila vào tháng 11, ông Heydarian cho biết. “Philippines nhận thấy Việt Nam và Trung Quốc có đường dây nóng xử lý xung đột trên biển, Nhật Bản và Trung Quốc, Mỹ và Trung Quốc cũng có các cơ chế khác nhau để làm việc về vấn đề này, riêng Philippines và Trung Quốc không hề có một thỏa thuận, đối thoại rõ rệt nào. Điều đó làm tăng khả năng xung đột và va chạm trên khu vực biển Đông”, ông Heydarian nói.
GS Sean Henseler, Giám đốc điều hành Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ, giải thích, các hoạt động tuần tra thực thi tự do hàng hải mà Mỹ và một số nước thực hiện là nhằm thách thức những tuyên bố quá đáng về hải phận, không phận mà không tuân theo quy định của UNCLOS, chứ không có nghĩa công nhận hay bác bỏ chủ quyền của bên nào. Theo GS Henseler, Mỹ sẵn sàng hành động theo luật pháp quốc tế, tăng trọng lượng tiếng nói trong các sự vụ quốc tế gây tranh cãi liên quan đến biển cũng như bảo đảm tính hợp pháp của các hành động bảo vệ tự do, an toàn hàng không, hàng hải của mình.
Trong khi đó, GS Thomas Patterson công tác tại Trường Harvard Kennedy (Mỹ) cho rằng, các quốc gia liên quan cần tăng cường đoàn kết trong công cuộc đấu tranh chống lại các hành động gây hấn, phi pháp của Trung Quốc tại biển Đông. Ông Brent Colburn, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về các vấn đề công cộng, đề xuất các giải pháp đối phó Trung Quốc, tập trung vào việc xây dựng, phát triển các mối quan hệ, chú trọng từng cấp độ và yếu tố lâu dài. Ngoài ra, các nước cần đưa ra chính sách tin tưởng lẫn nhau, ông Colburn nói.
Hội thảo quốc tế “Phương án giải quyết hòa bình tranh chấp ở biển Đông” diễn ra ngày 30/10 tại thành phố Busan của Hàn Quốc, với sự tham gia của 80 chuyên gia, học giả, Korea Times đưa tin. Phát biểu khai mạc, ông Kwon Moon-sang, Chủ tịch Hiệp hội Chính sách Hàng hải - Viện Khoa học Kỹ thuật Hải dương Hàn Quốc, khẳng định, các tuyên bố về chủ quyền biển đảo, quyền chủ quyền và quyền tài phán mà các nước trên thế giới đưa ra đều phải dựa trên luật pháp quốc tế, UNCLOS.
|
|||
|
Trung Quốc lưỡng đầu thọ địch
31/10/2015 03:00 Việc Trung Quốc có chấp nhận phán quyết hay không sẽ cho bên ngoài thấu tỏ về cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế của nước này Ngay sau khi Tòa án Trọng tài thường trực Liên Hiệp Quốc (PCA), trụ sở tại The Hague - Hà Lan, nhận xét xử vụ kiện của Philippines đối với “đường lưỡi bò” phi lý của Bắc Kinh trên biển Đông, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 30-10 kêu gọi Philippines quay về “con đường đúng đắn” - tức là đàm phán để giải quyết tranh chấp. Bước tiến lớn Theo thông cáo đưa ra hôm 29-10, PCA bác bỏ luận cứ của Trung Quốc cho rằng vụ tranh chấp trên thực tế là về vấn đề chủ quyền đối với các hòn đảo ở biển Đông nên không thuộc quyền tài phán của PCA. Thay vào đó, PCA khẳng định vụ kiện phản ánh tranh chấp giữa 2 nước liên quan tới việc diễn giải và áp dụng Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) nên thuộc thẩm quyền xét xử của PCA. Hiện chưa rõ thời gian PCA tổ chức phiên điều trần tiếp theo, dự kiến là phiên kín. Tuy nhiên, một số kênh truyền thông như hãng tin AP hay CNA (Đài Loan) cho biết tòa án có thể đưa ra phán quyết cuối cùng vào năm 2016. Một mặt kêu gọi Manila đàm phán, mặt khác Bắc Kinh tiếp tục quan điểm không thừa nhận thẩm quyền của PCA và không tham gia vụ kiện. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân còn ngang ngược tuyên bố vụ kiện của Philippines sẽ không ảnh hưởng gì tới những tuyên bố chủ quyền của nước này tại biển Đông. Ngược lại, Mỹ và Philippines hoan nghênh quyết định của PCA. Trong buổi họp báo hôm 29-10, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho rằng theo các điều khoản trong UNCLOS, quyết định của PCA sẽ có tính ràng buộc pháp lý với cả Philippines và Trung Quốc. Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ John McCain gọi quyết định là “bước tiến quan trọng trong việc vận dụng luật pháp quốc tế để chống lại những tuyên bố chủ quyền đáng ngờ của Trung Quốc”. Cùng quan điểm, luật sư Florin Hilbay - Trưởng đoàn tố tụng Philippines trong vụ kiện - gọi đây là bước tiến lớn trong quá trình tìm kiếm hòa bình, giải quyết công bằng tranh chấp và làm rõ quyền lợi các bên theo UNCLOS.  Một phiên tranh luận tại PCA về vụ Philippines kiện Trung Quốc hồi tháng 7-2015Ảnh: PCA Trung - Mỹ né nguy cơ xung đột Ngoài “cú đấm mới” kể trên, Trung Quốc cũng đang xoay xở đối phó với sứ mệnh tuần tra của Mỹ trong khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo phi pháp trên biển Đông. Tư lệnh Hải quân nước này là Đô đốc Ngô Thắng Lợi đã nói với người đồng cấp Mỹ, Đô đốc John Richardson, về nguy cơ một sự cố nhỏ châm ngòi chiến tranh nếu Mỹ tiếp tục “gây hấn” trên biển Đông. Theo công bố của Hải quân Trung Quốc, lời cảnh báo trên của ông Ngô được đưa ra trong điện đàm giữa 2 bên hôm 29-10. Mỹ mềm mỏng hơn song hành động tỏ ra kiên quyết. Bằng chứng mới nhất là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Ashton Carter bắt đầu chuyến thăm châu Á - Thái Bình Dương thứ ba từ ngày 30-10. Sau Hội nghị tham vấn an ninh Mỹ - Hàn thường niên lần thứ 47 tại Seoul, ông sẽ có mặt ở Kuala Lumpur - Malaysia để dự Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng. Nhiều chuyên gia cùng chung nhận định Mỹ - Trung đang tìm cách né tránh xung đột trên biển Đông. Tuy nhiên, nguy cơ va chạm vẫn hiển hiện dù nhiều năm qua, Bắc Kinh và Washington đã đạt được nhiều thỏa thuận quân sự, từ bản ghi nhớ về quy tắc xử sự trên không và trên biển đến thiết lập đường dây nóng quân đội... Theo Reuters, vấn đề ở chỗ những thỏa thuận này không mang tính ràng buộc, chứa đựng nhiều ngoại lệ và đôi lúc bị hai bên diễn giải khác nhau. Điển hình, Bộ Quy tắc ứng xử cho các vụ đụng độ ngoài ý muốn trên biển (CUES) - ký năm 2014 - không tính đến tàu tuần duyên và các tàu dân sự của Trung Quốc dù lực lượng này áp đảo về số lượng, thậm chí đang đi đầu trong việc áp đặt các yêu sách chủ quyền. Chính vì vậy, The New York Times chỉ ra mấu chốt hiện nay là tìm một giải pháp để bảo vệ tự do đi lại trên biển và tránh xung đột quân sự. Con đường để đi đến đích chính là thông qua PCA và việc Trung Quốc có chấp nhận phán quyết hay không sẽ nói nhiều điều về cam kết tuân thủ luật pháp quốc tế của nước này.
4 vấn đề chờ phán quyết
Philippines đệ
đơn kiện Trung Quốc lên PCA đầu năm 2013. Hiện PCA đồng ý xem xét 7
trong số 15 luận điểm mà Philippines đưa ra trong vụ kiện những yêu sách
chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở biển Đông.Theo chuyên gia Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Các vấn đề hàng hải và Luật Biển thuộc Trường ĐH Philippines, có thể nhóm thành 4 vấn đề chính. - Vấn đề đầu tiên là tính pháp lý của yêu sách “đường 9 đoạn” (còn gọi là “đường lưỡi bò”) mà Bắc Kinh đơn phương đưa ra. Manila cho rằng “đường 9 đoạn” là yêu sách hàng hải quá đáng và không phù hợp với quyền lợi của các quốc gia ven biển theo Công ước Liên Hiệp Quốc về UNCLOS. Một khi PCA ra phán quyết, sự mập mờ về phạm vi của “đường 9 đoạn” mà Bắc Kinh duy trì lâu nay sẽ bị hạn chế. - Thứ hai, dựa trên quan điểm “đường 9 đoạn” là yêu sách hàng hải quá đáng, Philippines lập luận Trung Quốc đã chiếm đóng trái phép nhiều thực thể tại quần đảo Trường Sa (của Việt Nam). Lập luận này của Manila xuất phát từ việc Bắc Kinh có yêu sách chủ quyền trái phép đối với những khu vực hoàn toàn ngập nước hoặc quyền lịch sử không chính đáng đối với các nguồn tài nguyên thiên nhiên, trong đó có cả việc kiểm soát sự đi lại trên biển. - Thứ ba, PCA sẽ đánh giá lập luận của Philippines rằng Trung Quốc đang khai thác trái phép tài nguyên thiên nhiên tại những khu vực thuộc vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines, dựa theo quy định của UNCLOS. - Cuối cùng, Manila cáo buộc Bắc Kinh cản trở khả năng tự do đi lại bên trong EEZ của Philippines. Theo tạp chí The Diplomat, PCA có thể đồng ý hay bác bỏ từng luận điểm nói trên của Philippines.
Phương Võ
HUỆ BÌNH |
|
|||
|
Lý lẽ của Trung Quốc bị lung lay
Tin Đa Chiều - Đăng ngày: 11:32 AM - 31/10/2015 Sau vụ xây dựng đảo nhân tạo trái phép, một chuyện khác được Trung Quốc dựng lên ở Biển Đông cũng đang nằm trong tầm ngắm của luật quốc tế.  Người dân philippines biểu tình phản đổi Trung Quốc. Ảnh infornet Đó là việc Bắc Kinh có thể đứng ngoài các quy chế pháp lý hiện tại và bảo lưu quyền miễn trừ trọng tài. Quyết định của Tòa trọng tài thường trực (PCA) tại La Haye (Hà Lan) ngày 29-10 về thẩm quyền với một số nội dung mà Philippines kiện yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông đang làm lung lay điều đó. Bẻ gãy các luận điểm sai trái Bắt đầu từ năm 2013, dựa theo phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), Tòa trọng tài thường trực được thành lập với đề nghị của Philippines. Trung Quốc từ chối tham gia vụ kiện với lý do chính về thẩm quyền của tòa án. Trong tài liệu lập trường tháng 12-2014 – được xem là một trong những tài liệu quan trọng nhất nói về quan điểm của Trung Quốc về vụ kiện, Trung Quốc cho rằng tòa thiếu quyền tài phán để giải quyết vụ việc bởi bốn lý do: Thứ nhất, trọng tâm các tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines là những yêu sách chủ quyền lãnh thổ của các quần đảo trong khu vực, không phải là việc diễn giải UNCLOS. Do đó, theo quan điểm của Bắc Kinh, việc giải quyết vụ việc này nằm ngoài phạm vi thẩm quyền của tòa. Thứ hai, Trung Quốc nhấn mạnh rằng Philippines phải tôn trọng những tuyên bố song phương giữa hai nước, cũng như Tuyên bố ASEAN – Trung Quốc năm 2002 về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), trong đó Trung Quốc và Philippines đã đồng ý giải quyết các vấn đề trên biển giữa hai nước chỉ thông qua các cuộc đàm phán. Thứ ba, thậm chí dù Philippines có quyền đưa vụ việc ra tòa, Trung Quốc cũng không bị ràng buộc bởi quy chế này vì vào năm 2006, họ đã đệ trình lên Liên Hiệp Quốc tuyên bố quyền miễn trừ trọng tài bắt buộc và các thủ tục giải quyết tranh chấp khác. Và cuối cùng, việc Trung Quốc chưa bao giờ chấp nhận những lựa chọn trọng tài khác do UNCLOS đưa ra sẽ dẫn đến một sự vi phạm luật quốc tế. Một số lập luận trong bốn điểm trên đã không được PCA chấp nhận. Đầu tiên, trong thông cáo báo chí đưa ra ngày 29-10, PCA cho rằng Trung Quốc và Philippines có thể có nhiều vấn đề tranh chấp với nhau tại khu vực Biển Đông. Phân định chủ quyền và lãnh hải không thuộc thẩm quyền của tòa trọng tài. Nhưng nội dung đơn kiện của Philippines không phải về chủ quyền lẫn phân định lãnh hải, mà về cách dùng và giải thích những điều khoản trong UNCLOS. Đặc biệt là cách thức các bên áp dụng UNCLOS trên Biển Đông. Thứ hai, PCA cho rằng việc vắng mặt tại tòa của một bên không ảnh hưởng gì đến quá trình phán quyết. PCA đang làm theo trình tự qua bước đầu tiên chứng minh tòa có thẩm quyền pháp lý để đưa ra phán quyết (nếu không thể viện dẫn được thẩm quyền của tòa án, vụ việc sẽ bị/được bãi bỏ). Qua quyết định có thẩm quyền, nội dung đơn kiện của Philippines tiếp tục được xem xét. Thứ ba, lập luận cho rằng Trung Quốc và Philippines đã đồng ý giải quyết các vấn đề trên biển giữa hai nước chỉ thông qua các cuộc đàm phán cũng bị tòa trọng tài bác bỏ. Lý do là DOC không có tính chất ràng buộc pháp lý. Văn bản này chỉ là một cam kết giữa các bên về chính trị, và không có loại trừ các khả năng sử dụng cơ chế trọng tài khác. Điểm thứ tư liên quan đến việc xác định quy chế pháp lý của các thực thể địa lý tại Biển Đông. Trong đó, phía Philippines yêu cầu phán quyết của tòa về một số bãi cạn và tòa trọng tài đã đồng ý xem xét vấn đề này. Chưa xét “đường lưỡi bò” Tuy vậy, “đường lưỡi bò” của Trung Quốc và khái niệm “quyền lịch sử” còn bỏ ngỏ. Là một trong những vấn đề tạo nên sự “hỗn loạn về pháp lý” tại Biển Đông những năm gần đây, giới hạn “quyền lịch sử” của Trung Quốc trên các vùng biển, đáy biển, lòng đất dưới đáy biển là một trong năm điểm mà Philippines tin rằng tòa có thể tuyên bố thẩm quyền (qua phát biểu tại phiên điều trần trước tòa của Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario). Một khi tòa án trọng tài chứng minh rằng mình có thẩm quyền trong vấn đề này thì “quyền lịch sử” và tính pháp lý bản đồ đường chín đoạn của Trung Quốc sẽ được đánh giá dưới lăng kính của UNCLOS. Nếu là một phán quyết có lợi cho Philippines, đó là một cuộc tấn công trực tiếp vào độ tin cậy và tính hợp pháp các tuyên bố của Trung Quốc dựa trên khái niệm “quyền lịch sử”, có tác động và ý nghĩa với các quốc gia tranh chấp khác trong vùng. Tòa trọng tài vẫn cân nhắc xem xét và giới hạn yêu sách của Trung Quốc về “quyền lịch sử”. Lý giải trong thông cáo báo chí đưa ra là thẩm quyền về vấn đề này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác và cần thêm các giải trình. Như vậy đúng như nhiều chuyên gia dự đoán, “quyền lịch sử” vẫn là khúc xương khó gặm nhất. Khả năng Trung Quốc bảo lưu các phán quyết trong trường hợp đường chín đoạn được hiểu như một yêu sách chủ quyền với các thực thể địa lý (thay vì nói về việc lý giải UNCLOS) giải thích việc các thành viên của tòa hội đồng trọng tài cần thêm giải trình cho một quyết định cuối cùng.
Theo tuoitre
Nguồn: http://www.thegioinguoiviet.net/showthread.php?t=36507
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét