Sài Gòn Thất Thủ: Kỳ 18: Kẻ thắng nhập thành

CSBV vào Saigon 30/4/1975

Ngày 30/4/1975 là một ngày mà tôi không thể nào quên được. Bởi vì đó là ngày Sài Gòn thất thủ và được cho là dấu ấn kết thúc cuộc chiến VN. Hơn nữa, bản thân tôi vào ngày hôm đó cũng có mặt ở thủ đô Sài Gòn của miền Nam VN hay nói cách khác là tôi đã chính mắt mục kích sự kiện mang tính cách lịch sử này nên tôi không thể nào quên được.

Hàng năm, mỗi khi đến ngày 30/4 thì trong đầu tôi lại nhớ đến tình cảnh “ngày này năm xưa” và cứ mỗi lần như vậy tôi lại có sự thay đổi suy nghĩ với câu hỏi “có thực sự đó là ngày chấm dứt cuộc chiến VN?”
Trong lịch sử đầy biến động của thế kỷ 20, cuộc chiến tranh VN đúng là một sự kiện quan trọng mang tầm ảnh hưởng đến cục diện thế giới. Trải qua bao năm tháng cho đến nay, cuộc chiến VN với màn chung kết là sự kiện Sài Gòn Thất Thủ đã mang ý nghĩa như thế nào?
Đầu tiên có lẽ phải đặt tiền đề về sự minh ám của lịch sử.

Bích chương phản chiến

Việc ghi chép và bình giải về một cuộc chiến đương nhiên sẽ mang nội dung khác biệt tùy theo người thực hiện. Nghĩa là sẽ tồn tại hai ngòi bút mang lập trường tương phản giữa người chiến thắng và kẻ bại chiến nên tạo thành những điểm sáng và những điểm tối mà ta gọi là sự minh ám của lịch sử. Thông thường, kẻ chiến thắng tạo nên những thiên hùng ca, còn trái lại người chiến bại viết thành một bi kịch uất nghẹn. Nhưng cho dù là người truyền đạt hoặc kẻ đọc lại lịch sử đi chăng nữa thì sau khi trải qua một thời gian dài, tất sẽ có khuynh hướng đưa cảm quan nghiêng về một phía.
Hơn nữa, nếu cho rằng kẻ thắng là phe thiện còn người thua là phe ác thì chắc chắn khuynh hướng nghiêng một về phía càng trở nên cực đoan hơn. Trong khi sự thật của lịch sử nếu không được suy xét tìm hiểu sẽ dễ dàng bị vất bỏ và bị lãng quên. Vấn đề ghi chép và bình giải cuộc chiến VN cho hậu thế cũng giống như vậy, sau một thời gian trôi qua, sự bóp méo lịch sử của cuộc chiến này càng được đơn thuần hóa và trải rộng nên ít người ngoại quốc nhìn thấy được sự thật.
Trường hợp giới truyền thông Nhật Bản cũng có cái nhìn thiên kiến về cuộc chiến VN ngay từ lúc ban đầu. Bỏi vì, họ thông tin theo chiều hướng cảm tính bị ảnh hưởng từ các luận điệu tuyên truyền chính trị đầy hư cấu, ngụy tạo của phe CSBV. Và cho dù sự thật đôi khi được đưa ra nhưng với cảm quan chính trị đầy cố chấp, giới truyền thông Nhật không bao giờ chấp nhận những gì trái ngược với nội dung thông tin của họ về cuộc chiến VN. Trải qua năm tháng, những sự thật đầu uẩn khúc bên trong của cuộc chiến VN lại đương nhiên được chấp nhận một cách vô tình, thờ ơ hoặc vì đã quá mệt mỏi trong các cuộc tranh luận. Điều này quả thật nguy hiểm và bất công đối với   những trang chính sử của cuộc chiến VN. Vì vậy, cũng do vấn đề thời gian, nếu ta không suy gẫm và soi sáng các điểm minh ám trong lịch sử, cuộc chiến VN sẽ mãi mãi không bao giờ được nhìn ra ý nghĩa chân thật của nó.

Biểu tình phản chiến trước 1975 tại Nhật

Qua tiền đề minh ám lịch sử, tôi mạo muội tự ý tiếp tục tìm hiểu và lược qua các điểm chính yếu của cuộc chiến VN từ lúc mở màn cho đến khi kết thúc để giới thiệu đến dư luận Nhật Bản vốn có rất ít người hiểu rõ chân tướng. Và đây cũng là lý do tôi thực hiện loạt bài ký sự Sài Gòn Thất Thủ.
Vào ngày định mệnh, từ sáng sớm bầu trời thành phố Sài Gòn bị bao bọc  bởi những đám mây đen u ám với những cơn mưa nhẹ. Từ máy radio, người dân nghe rõ giọng nói nặng nề của vị tổng thống cuối cùng là ông Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng: “Tôi, đại tướng Dương Văn Minh, Tổng Thống chính quyền Sài Gòn, kêu gọi quân lực Việt Nam Cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố chính quyền Sài Gòn từ trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn, từ trung ương đến địa phương trao lại cho chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam”.

TT Dương Văn Minh thu thanh lời tuyên bố đầu hàng tại Đài Phát thanh Sài Gòn, 30-4-1975

Đó là thời điểm quá Ngọ ngày 30/4/1975, tôi đã gửi ngay bức điện tín tốc báo sự kiện quan trọng này gửi về tòa soạn báo Mainichi ở thủ đô Tokyo.
Thế nhưng, dù nội dung bản văn đầu hàng được ông Dương Văn Minh tuyên đọc, nhưng phía CSBV vẫn  không tiếp nhận và tiếp tục công kích các đơn vị phòng thủ của quân lực VNCH. Rồi chỉ khoảng chừng hai tiếng sau, quân lính CSBV với đoàn xe tăng đã tràn vào đến tận Dinh Độc Lập  bắt ông Minh đi đến đài phát thanh để đọc bản văn đầu hàng do họ biên soạn. Tại đây khi giọng nói của ông Dương Văn Minh cất lên, coi như lần đầu tiên miền Nam VN tức nước VNCH chính thức tuyên bố đầu hàng vô điều kiện trước dư luận thế giới. Thế nhưng, khi nghe Tổng Thống Dương Văn Minh  tuyên đọc những lời đầu tiên, tôi đã phán đoán rằng thế lực chiến đấu của quân đội VNCH đã thực sự bị tan rã nên tôi vội vã chạy ra ngoài đường phố.

Ngoại ô Saigon , 30/4/1975

Lúc đó từ phía đông thành phố Sài G có hàng ngàn quân nhân VNCH  cùng với xe tăng thiết giáp và xe jeep xuất hiện trong quang cảnh đổ xô nhau chạy loạn khắp nơi và trong đó có nhiều người tuy bị thương nhưng cũng cố gắng bỏ chạy. Trải qua những giây phút mà tôi có cảm tưởng như thời gian ngưng đọng lại, thì quân đội Bắc Việt bắt đầu tràn vào thành phố từ bốn phương tám hướng. Giờ đây nghĩ lại, lúc đó tôi thật liều lĩnh vì cho dù trên danh nghĩa cuộc chiến đã chấm dứt, nhưng tại nhiều nơi vẫn còn những cuộc chạm súng đẩm máu và thực tế là tiếng súng chưa im hẳn. Chính vì vậy, cho dù có nhận thức rằng bao nỗi nguy hiểm đang rình rập quanh mình, nhưng với sự suy nghĩ là không thể nào bỏ qua được giây phút lịch sử chứng kiến cảnh chấm dứt cuộc chiến VN nên tôi đã quên đi tất cả mọi thứ.

Bộ đội CSBV vào Saigon, 30/4/1975

Lần đầu tiên, tôi đã nhìn thấy tận mắt quân đội Bắc Việt  với khoảng hai mươi mấy người ngồi trên chiếc xe vận tải của Liên Xô trong quân phục màu cỏ xanh, đầu đội nón cối trên tay nắm chặt súng và nghiêm chỉnh trong tư thế sẵn sàng đối ứng với các tình huống bất ngờ xảy ra. Trên khuôn mặt vừa có vẻ ngơ ngác vừa đăm đăm nhìn cảnh vật chung quanh là màu da rám nắng của những binh sĩ Bắc Việt. Trông họ đều là những người có cử động nhanh nhẹn và dường như đã trải qua nhiều trận đánh trên chiến trường. Rõ ràng đây là những đạo quân tinh nhuệ và thiện chiến của phía Bắc Việt .
Sau đó, tôi cũng chứng kiến cảnh quân Bắc Việt chiếm cứ Dinh Độc Lập. Từ những toán quân ngồi trên vài chiếc xe vận tải có ngụy trang lá cây, họ đã dừng lại trước Dinh Độc Lập và nhóm quân lính này nhanh nhẹn nhảy xuống xe tiến vào sân cỏ mà không hề gây ra âm thanh ồn ào nào. Kế tiếp, họ chia thành nhiều nhánh quân trên tay cầm loại súng AK 47 hoặc đeo các loại súng ngắn bên hông lần lượt tiến vào trong. Lúc đó, một người có lẽ là sĩ quan cầm đầu ra hiệu lệnh lớn tiếng rồi không quá một phút sau, tôi nhìn thấy các quân nhân VNCH xuất hiện với cờ trắng trong tay. Khi ấy, viên sĩ quan của phía Bắc Việt cũng chĩa mũi súng về hướng những người ra dấu đầu hàng.
Vì tôi đứng ở vị trí khá gần người sĩ quan này nên khi đưa ống kính chụp hình để chụp lại quang cảnh thì tôi cũng bắt gặp những tia nhìn sắc bén của các binh sĩ Bắc Việt, nhưng chỉ một chốc sau họ tỏ thái độ không thèm để ý đến sự hiện diện của tôi. Ngay khi đó trên nóc Dinh Độc Lập, lá cờ vàng ba sọc đỏ của VNCH cũng bị thay bằng cờ của phe chiến thắng, đánh dấu màn chung kết của cuộc tranh VN. Tuy đó chỉ là giây phút ngắn ngủi nhưng tôi lại cảm thấy nhiều cảm xúc dâng tràn khi lá quốc kỳ VNCH bị hạ xuống một cách phũ phàng…

30/4/1975

Từ buổi trưa cho đến tối 30/4/1975 đã có hơn 100.000 quân Bắc Việt tiến vào Sài Gòn. Tất cả đều là bộ đội thuộc lực lượng chính quy của quân đội Bắc Việt, tức quốc gia VNDCCH. Trong kế hoạch tấn công Sài Gòn mà phía Bắc Việt gọi là chiến dịch HCM do tướng Văn Tiến Dũng chỉ huy đã dùng quân số lên đến 15 sư đoàn để đánh chiếm thủ đô miền Nam VN. Trong khi phía quân đội VNCH chỉ có chưa đầy 5 sư đoàn bảo vệ thủ đô nên trong một thời gian ngắn họ bị vỡ trận.
Đối với tôi, việc quân đội cộng sản Bắc Việt tràn vào Sài Gòn với một lực lượng hùng hậu và còn được trang bị vũ khí đủ loại, đã cho thấy mức độ quy mô và áp đảo hẳn lực lượng quân VNCH như chiến xa T-54, loại pháo cực đại 130 ly, loại xe tăng lội nước PT-76 có tính cơ động đa năng của Liên Xô, cùng với đủ loại xe tải và vũ khí khác ghi hàng chữ tàu do Trung cộng sản xuất như hỏa tiễn, đại pháo. Qua đó chỉ có thể kết luận rằng quân Bắc Việt đã được trang bị ở cấp đại chiến lực cùng với nhiều loại vũ khí cận đại.

Chiến xa CSBV vào Saigon 30/4/1975

Tóm lại, những gì diễn ra trước mắt tôi quả thật đã hoàn toàn trái ngược với cái gọi là “cuộc kháng chiến thần thánh của người dân Nam Bộ dưới ngọn cờ MTGPMN đã đánh tan chính quyền Sài Gòn và đế quốc Mỹ xâm lược” mà phía Hà Nội đã tuyên truyền và được đa số dư luận thế giới tin theo.

©Komori Yoshihisa  & Khôi Nguyên @ HVR
Nguồn: https://ongvove.wordpress.com/2015/05/24/sai-gon-that-thu-ky-18-ke-thang-nhap-thanh/

[CHÙM ẢNH] Sài Gòn, những khoảnh khắc trong ngày 30.4.1975

 

Nguyễn Đạt

Bộ ảnh của nhiếp ảnh gia Nguyễn Đạt ghi lại những khoảnh khắc lịch sử trong ngày 30.4.1975. 41 năm đã qua nhưng những hình ảnh trên đường phố Sài Gòn ngày đó vẫn khiến nhiều người nhớ mãi.

9 giờ sáng ngày 30.4.1975. Lính dù VNCH đóng tại Hóc Môn kéo chạy về hướng trung tâm thành phố Sài Gòn

"Các cụ già và người đi đường đều tập trung nhìn tôi cầm máy ảnh đứng giữa đường tác nghiệp phóng sự. Trên người tôi lúc ấy dán chữ “Phóng viên” thật to phía trước ngực và phía sau lưng. Chỉ vài phút sau, quân Giải Phóng đi bộ tiến vào", nhiếp ảnh gia Nguyễn Đạt cho biết. 

Bộ ảnh như thước phim quay chậm lại diễn biến của ngày 30.4.1975 lịch sử, ngày đất nước hoàn toàn thống nhất. Đường phố Sài Gòn, cuộc sống người dân trong khoảnh khắc ấy đã được ghi lại chân thật. Bộ ảnh này đã có mặt trong triển lãm kỷ niệm 35 năm ngày thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2010).

Được sự đồng ý của tác giả Nguyễn Đạt, Thanh Niên xin gửi đến bạn đọc chùm ảnh tư liệu quý giá này (Chú thích ảnh là của tác giả).

Lần đầu tiên nhìn thấy Bộ Đội Giải Phóng. Khoảng 10 giờ sáng ngày 30.4.1975 quân giải phóng từ hướng Hóc Môn tiến vào trung tâm Sài Gòn đang đi ngang qua đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ hiện nay) quận 3. Phía trước các anh là lính VNCH cởi áo đi trước. Những anh Bộ Đội năm xưa trong ảnh nếu nhận được ảnh này thì quý biết bao.

Chân dung Nguyễn Đạt ngày 30.4.1975

10 giờ 30 sáng ngày 30.4.1975 những người lính VNCH cởi áo lính nhưng còn đeo thẻ bài trên cổ đang di chuyển về hướng trung tâm Sài Gòn. Tất cả đều là con của những người mẹ Việt Nam sinh ra.

9 giờ sáng ngày 30.4.1975. Lính dù VNCH đóng tại Hóc Môn kéo chạy về hướng trung tâm thành phố Sài Gòn.

9 giờ sáng ngày 30.4.1975. Lính dù VNCH từ trại Hoàng Hoa Thám -Tân Bình bỏ chạy về hướng trung tâm Sài Gòn.

Người lính cuối cùng tôi thấy. Lúc 10 giờ 30 ngày 30.4.1975. Quân lính VNCH vứt bỏ quân trang súng đạn nhưng còn sót một anh lính hai tay cầm hai khẩu M16, vai đeo hai khẩu chống tăng M72 đi trên đường nhưng không biết về đâu? Các cụ già và người đi đường đều tập trung nhìn tôi cầm máy ảnh đứng giữa đường tác nghiệp phóng sự (trên người tôi lúc ấy dán chữ “Phóng viên” thật to phía trước ngực và phía sau lưng). Chỉ vài phút sau, quân Giải Phóng đi bộ tiến vào

Khoảng 11 giờ ngày 30.4.1975 trên đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ) quân giải phóng hướng từ Củ Chi tiến vào trung tâm thành phố.

Khoảng 11 giờ ngày 30.4.1975 bộ đội tiến vào trung tâm Sài Gòn đi từ hướng Miền Tây qua đường Trương Minh Giảng nay là Lê Văn Sỹ quận 3.

Quân Giải Phóng từ hướng Hóc Môn tiến vào trung tâm Sài Gòn, đi qua đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ) lúc khoảng 10 giờ sáng ngày 30.4.1975

Khoảng 11 giờ ngày 30.4.1975 biệt động thành xuất hiện đồng loạt, quần áo như người dân Sài Gòn nhưng trang bị súng AK và P64 12 giờ ngày 30.4.1975 tại cổng Dinh Độc lập, lần đầu tiên nhìn thấy chiếc xe mà dân miền Nam hay gọi là "Motolova"

9 giờ sáng ngày 30.4.1975, khi hay tin quân Giải Phóng đã tiến vào Sài Gòn, những gì liên quan đến VNCH được vứt bỏ ra đường.

Người lính cởi bỏ áo, chân đất, tay trái đeo miếng vải (có lẽ đã được đánh dấu) đang đi về đâu đó.

Khoảng 10 giờ sáng ngày 30.4.1975, trên đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ) những người lính cởi bỏ hết quân phục đang đi về hướng trung tâm thành phố, những số phận con người trong thời chiến

Phía sau chiếc jeep là xác người chết đã được trùm chiếu. 12 giờ ngày 30.4.1975 tại ngã tư Phú Nhuận Sài Gòn.

Trên đường Võ Di Nguy - Phú Nhuận lúc 12 giờ ngày 30.4.1975

Khoảng 13 giờ ngày 30.4.1975 xe M113 “bỏ của chạy lấy người”. Trên đường Chi Lăng, cửa hông bệnh viện Nguyễn Văn Học (nay là đường Phan Đăng Lưu - bệnh viện Ung Bướu).

15 giờ ngày 30.4.1975 tại khu vực nhà máy xi măng Hà Tiên - Thủ Đức (ngay trạm thu phí xa lộ Hà Nội hiện nay).

Tại ngã tư Hàng Xanh ngày 30.4.1975

Chiếc nón ngày 30.4.1975. Chụp tại cầu Thị Nghè.

Tìm người trong ảnh. Kỷ niệm 40 năm ngày thống nhất đất nước, xem lại những hình ảnh ngày lịch sử 30.4.1975. Người lính trong ảnh chụp tại cầu Thị Nghè ngày 1.5.1975 . Bây giờ anh ở đâu? làm gì? Năm nay cũng đã 60 tuổi rồi. Hy vọng qua Facebook anh nhận được hình ảnh của mình ngày ấy.

Buổi sáng ngày 30.4.1975 trên đường Võ Thị Sáu (đường Hiền Vương cũ)

Khoảng 14 giờ ngày 30.4.1975 người dân tập trung vào khu vực dinh Độc lập xem thời sự.

Cuộc hội ngộ sau 21 năm. Chiếc xe "Com măng ca" chở một vị bộ đội lớn tuổi (không có quân Hàm) có 2 cảnh vệ cầm tiểu liên đã làm khu xóm tại Tân Định hết vía. Người tìm đến lúc ấy là Đại tá Lê Thiện - Bộ Quốc Phòng, đi tìm người em kế là nhạc sĩ Lê Đô và.. nước mắt thay cho lời nói. Anh em ruột thịt mỗi người một chiến tuyến nay đã được gặp nhau. Đứa cháu ruột đứng trước đầu xe vừa đi lính VNCH vài tháng thì giải phóng.

Khoảng 15 giờ ngày 30.4.1975 trên xa lộ Biên Hòa, đoạn gần ngã tư Thủ Đức.

Phút thư giãn khi đã làm chủ tình hình. Khoảng 12 giờ ngày 30.4.1975. Cuối đường Yên Đổ (Lý Chính Thắng) là Hai Bà Trưng, lúc ấy có chiếc M113 đậu trước một ngôi nhà là tiệm phở Bình rất nổi tiếng cho tới nay, rất đông người bu quanh nhưng không thấy có sự cố gì nên không chụp ảnh ,bước tới vài chục mét thì chụp ảnh này. Sau đó tôi mới biết, tiệm phở Bình là "Trung tâm chỉ huy biệt động nội thành" sau đó được gắn bản di tích cách mạng cho đến nay.Tiếc quá lúc ấy không chụp một tấm ảnh, mà cũng phải thôi vì phim chụp đếm từng tấm một.

Buổi chiều ngày 30.4.1975 tại ngã tư Phan Thanh Giản (Điện Biên Phủ) và Trần Quốc Thảo. Hai anh bộ đội đi xe máy nhưng không biết sang số, xe cứ chồm lên rồi tắt máy cứ loay hoay mãi

Ngày 304.1975 gặp chiếc xe Jeep chở các phóng viên nước ngoài. Khoảng 12giờ trên đường Hai Bà Trưng.

Bùng binh chợ Bến Thành nhìn về tòa nhà Quốc Hội của VNCH vài ngày trước 30.4.1975.

Khoảng 14 giờ chiều ngày 30.4.1975 tại ngã tư Phú Nhuận. Chiếc xe tăng M48 của lính VNCH bỏ lại trên đường còn nguyên súng đạn trên xe, một số thanh niên và trẻ em tò mò leo lên nghịch phá. Trên đường xuất hiện những lá cờ Giải Phóng xanh đỏ ngôi sao vàng được gắn trên xe máy của hai người đàn ông đang di chuyển. Vụ phá nổ kho đạn Long Bình ngày 30 tháng 4 năm 1976 Posted on May 13, 2017 by dongsongcu Đỗ Như QuyênNhững gì kể ra ở đây, hôm nay, chỉ có mục đích giải thích phần nào về các hoạt động tình báo của Mỹ sau lưng VC thời hậu chiến, giúp làm sáng tỏ thêm những hiểu biết loáng thoáng của một sô người chưa am tường lãnh vực này, họ không tin rằng sau 1975 tình báo Mỹ còn ngang dọc ở Việt Nam. Những gì nói ra không phải tự đề cao cá nhân, vì nó chẳng mang lại lợi ích gì, và tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về các chuyện được ghi ra đây. Người đọc tin hay không đối với tôi chẳng quan trọng, vì tất cả các diễn tìến trong đời mình xảy ra như thế nào rồi cũng sẽ được kể lại đầy đủ hơn trên giấy trắng mực đen. Thay vì trả lời vào hai câu hỏi của anh, tôi cố gắng kể lại thật tóm tắt về sự kiện các tổ chức phục quốc, tàn binh v.v từng hoạt động ở miền Nam từ sau năm 1975 đến đầu năm 1982 mà nhiều người thường nghe đồn, không biết thực hư ra sao. Trước khi đi vô các chi tiết, tôi sẽ trình bày khái quát về toàn cảnh xã hội miền Nam trong 7 năm kể trên. Điều này rất cần thiết đối với những ai lúc đó đang ở trong tù cộng sản, đến nay vẫn còn nhiều người chưa biết rõ lúc họ đi tù thì người dân bên ngoài sống ra sao và xã hội miền Nam có những chuyển biến gì. Người nghe kể sau khi hình dung được toàn cảnh xã hội vào lúc đó, thì các câu chuyện về sự kiện phục quốc, tàn quân v.v sẽ dễ hiểu và dễ chấp nhận hơn vì nếu không được hướng dẫn trước, người nghe sẽ không thể tưởng tượng nổi làm sao các hoạt động chống phá cộng sản vẫn tồn tại lúc VC có mặt khắp nơi. Sau khi VC chiếm miến Nam năm đầu, có một chi tiết ít ai để ý là sự xáo trộn về cư trú trong xã hội, tầm mức của nó rất lớn và rất quan trọng mà VC không thể kiểm soát hết được. Những người chạy tản cư trước kia nay lũ lượt tìm về quê, nhưng cũng có nhiều người không trở về vì sợ VC ở địa phương trả thù, số này chấp nhận sống lang bạt và giấu kín quá khứ của mình. Bên cạnh đó còn có nhiều gia đình tứ tán khắp nơi, lúc về tới nhà thì căn nhà đã bị VC chiếm đoạt vv (lúc đó chưa có vụ “kinh tế mới”). Các năm 1975, 76, 77, 78 ở miền Nam có cả hàng triệu người sống bơ vơ không nhà không cưả, ngủ đầy các công viên, bến xe, ga xe lửa vv. Bọn VC lâu lâu nửa đêm tổ chức chận đường bố ráp bắt người và thanh lọc lý lịch ở các nơi vừa kể, nhưng con số người sống phiêu bạt mỗi ngày thêm nhiều. Trong số đông những người này thì phần lớn là giới cựu quân nhân, lớp hạ sĩ quan, sĩ quan, binh sĩ trước kia phục vụ các đơn vị xa quê quán gốc của mình, hoặc các đơn vị di tản từ Quân Khu I, Quân Khu II vào Sài Gòn, nay họ không thể về quê vì không có tiền hoặc phương tiện, và giấy tờ đi lại là cả chuyện khó khăn trước con mắt cú vọ của VC. Vì thế họ chấp nhận cuộc sống lang thang để tồn tại trước, mọi việc sẽ tính sau và phần nhiều vẫn còn nuôi hy vọng sự trở lại của Mỹ hay các đơn vị bí mật nào đó của QLVNCH qua đủ thứ tin đồn đang tràn lan ngoài xã hội. Sau tháng 4/ 1975, chỉ trong vòng 5 tháng VC đã phục hồi tuyến đường xe lửa, bắt đầu tái hoạt động từ tháng 9 trên đoạn đường từ ga Sài Gòn đến ga Gia Rây thì quay trở lại ( xã Gia Rây, quận Xuân Lộc, Đông- Bắc thị xã Long Khánh khoảng 13 Km). Mục đích VC hối hả phục hồi tuyến đường này vì Sài Gòn dang khan hiếm lương thực trầm trọng, nhất là than và củi cho việc nấu nướng (cũng trong lúc này bến xe Petrus Ký ở Ngã Bảy vẫn còn duy trì, bến xe Nguyễn Hoàng gần đó cũng còn, mãi tới năm 1978 VC mói dời ra chân cầu Bình Triệu, riêng ga xe lửa Sài Gòn thì cuối năm 1976 chúng đưa ra Bình Triệu được hơn một năm thì dời về Hoà Hưng tới ngày nay, riêng đoạn đường từ Gia Rây tới Mương Mán thì hoạt động vào đầu năm 1977). Trở lại với số cựu quân nhân nay đang sống phiêu bạt khắp Sài gòn và vùng phụ cận như Biên Hoà, Bình Thạnh, Gò Vấp vv, họ thuộc đủ các quân binh chủng, và quan trọng nhất là ai cũng mang trong lòng mối uất hận trước bọn cán bộ VC và sẵn sàng ra tay ám hại nếu có cơ hội, nếu được móc nối để đi vào rừng hoạt động họ sẽ mau mắn đi ngay. Số cựu quân nhân vưà kể chính là nguồn nhân lực cho các tổ chức chống cộng tuyển người và đưa đi các nơi. Ga Sài Gòn lúc đó mỗi ngày có hai chuyến tàu đi Gia Rây và ngược lại, chuyến 5 giờ sáng và chuyến 12 giờ trưa. Tàu đi qua các ga: Hoà Hưng (ga lớn); Phú Nhuận; Gò Vấp; Bình Lợi; Bình Triệu; Chợ Đồn; Thủ Đức; Dĩ An (ga lớn); Hố Nai; Biên Hoà; Sóng Thần; Trảng Bom; Dầu Giây; Bàu Cá; Long Khánh; Bảo Chánh; Gia Rây (ga lớn); Trảng Táo; Gia Huynh; Suối Kiết; Sông Dinh; Sông Phan; Suối Vận; Mương Mán (ga lớn). Lưu ý rằng lúc đó đoạn đường sắt từ Bảo Chánh tới Mương Mán hai bên vẫn còn rừng già dày đặc, rất thuận lợi cho việc nhảy xuống, nhảy lên tàu bất cứ chỗ nào để tẩu thoát nếu gặp nguy hiểm, dĩ nhiên phải có người tháo ống thắng giữa các toa tàu để yểm trợ. Sau biến cố tháng 4 năm 1975, ở những vùng nông thôn hẻo lánh, gần núi rừng, đồn điền cao su vv vẫn còn vài đơn vị cấp trung đội, đại đội tiếp tục chiến đấu với VC vì vài nguyên nhân như sau: thất lạc đơn vị gốc cao hơn, không tin VC hoàn toàn chiếm hết miền Nam, không ra đầu hàng bởi không thể chấp nhận sống với cộng sản. Lực lượng này VC gọi là “tàn quân”. Lực lượng thứ hai là do các tổ chức phục quốc thành lập và trang bị, số này không nhiều và bị VC truy diệt gắt gao, VC gọi họ là các “tổ chức phản động”. Lực lượng thứ ba là các nhóm biệt vụ ngoại tuyến do Mỹ đã chuẩn bị kế hoạch từ trước năm 1975, VC tìm không ra lực lượng này vì sự tổ chức rất chặt chẽ của nó. Lực lượng vưà kể thuộc hai cơ quan khác nhau là CIA và DIA (Cục Tình Báo Trung Ương (dân sự) và Cục Tình Báo Quốc Phòng (quân sự). Nhân viên người Việt của biệt vụ ngoại tuyến có mặt khắp miền Nam Việt Nam và nhóm này không thể biết các nhóm khác đang hoạt động ở đâu, trừ khi được chỉ thị liên lạc vì nhu cầu cấp thiết. Tôi, Đỗ Tấn Thọ (VN) tự Charlie Brown Phương (Mỹ), còn được biết là Đỗ Như Quyên (BĐQ) hay Trịnh Hồng Phương (TNXP) là người hoạt động biệt vụ ngoại tuyến cho một tổ chức không trực thuộc cả CIA hay DIA. Từ cuối năm 1975 tới 1981, chúng tôi đã bắt đầu tuyển người cho các hoạt động của mình ở phiá Nam. Tại Huế; Đà Nẵng; Quy Nhơn; Nha Trang; Phan Thiết thì mỗi nơi có từ một đến hai người làm trưởng trạm, và họ đã được Mỹ tuyển mộ tứ trước 1975, gài lại hoạt động tới hôm nay. Riêng tôi tuy có trách nhiệm về hai toán Alpha (từ Phan Thiết trở ra) và Bravo (tử Long Khánh trở vô), nhưng phải tự mình tìm người hoạt động từ Gia Rây đến Sài Gòn; từ Bến Sỏi, Dầu Tiếng- Tây Ninh qua Đồng Xoài; Bù Na và Bù Đăng – Phước Long. Nhân sự mà tôi tìm để tham gia vào công việc hầu hết là các cựu Biệt Động Quân, vào những năm đầu sau 1975 anh em thường tập trung quanh vùng Ngã Bảy, nơi có tượng đài BĐQ hoặc khu vực ga Sài Gòn. Sau vài lần để ý, gợi chuyện nhằm thăm dò lập trường tôi sẽ đợi lúc thích hợp nhất để nói thật với người đó về ý định của mình. Giai đoạn này anh em rất khổ, ăn bửa đói bửa no và ngủ bên các lề đường dơ bẩn. Nay được biết có công việc cho mình để đối đầu với cộng sản, hầu hết những người được hỏi đều chấp nhận dấn thân mà chẳng cần nghĩ tới một tương lai đầy bất trắc. Tôi sẽ đưa họ lên xe lửa đi Gia Rây, tại đây anh em sẽ được phân tán gởi đi làm công nhật ở các rẫy, hoặc gởi đi theo các nhóm thợ rừng để phụ việc. Số anh em được tuyển còn được đưa lên Tây Ninh, đưa vào làm thợ rừng (hợp đồng) cho lâm trường Dầu Tiếng, đưa qua Đồng Xoài đi theo những toán cạo mủ cao su…lậu vv, nói chung giúp anh em làm gì cũng được, miễn sao có thu nhập hằng ngày và thoát ra khỏi cái thành phố đang mỗi lúc tràn ngập dép râu và nớn cối khắp các nẻo đường. Cũng nên biết rằng từ cuối năm 1975 đến đầu năm 1976, việc tìm vài nhân viên nồng cốt ban đầu thì do đích thân tôi đảm trách, sau đó công việc này được giao cho những anh em bà con bên vợ của tôi làm và họ đều là các quân nhân BĐQ thuộc các liên đoàn khác nhau. Hầu như những ai khi nghe nói tới các toán “phục quốc”, “tàn quân” (mọi người tưởng chúng tôi như thế) thì cứ nghĩ rằng chúng tôi chắc quanh năm suốt tháng ở trong rừng sâu, lâu lâu mới mò ra phá VC chuyện gì đó rồi rút lẹ vô rừng. Thật ra chúng tôi vẫn sống ở ngoài công khai, ngay giữa xóm làng hay ngay cả tại Sài Gòn, lúc cần bàn soạn một việc gì chúng tôi giao ước một điểm họp mặt ở trong rừng, mỗi người cứ thế vác rựa trên vai đi riêng lẻ tới điểm hẹn. Thuở đó xe lưả từ Sài Gòn đi Gia Rây thường đông nghẹt người. Kẻ đi buôn bán nông phẩm như khoai, bắp, đậu xanh, đậu nành, trái cây v.v, người đi mua than, củi, dầu rái v.v và kẻ nghèo hơn thì chỉ với một cái cưa, hoặc một cái rựa đi lên Gia Rây tìm mót củi khô bó lại đem về Sài Gòn. Chính nhờ những đoàn tàu xô bồ hỗn độn như vậy mà anh em chúng tôi mới dễ trà trộn vào nhằm di chuyển đến các nơi mà mình muốn. Bởi thế mới có vụ làm nổ kho đạn ở Long Bình đúng vào ngày 30 tháng 4 năm 1976, vụ giải thoát tù nhân ở trại K-3 Gia Rây năm 1977, (do trung tá Bảy Thích làm trưởng trại, sau đổi là Z- 30A), vụ ám sát đại uý Tư Bông (phó trại K-3) năm 1978 ở Suối Nhỏ Gia Rây, vụ làm lật cả một đoàn tàu chở súng đạn tại Trảng Táo năm 1978, vụ xâm nhập vào toà nhà Cơ Yếu Trung Ương T-78 (dinh thự của chú Hoả bị tịch thu) nằm ngay góc đường Lý Thái Tổ – Hùng Vương năm 1980 để tìm dấu vết của tù binh Mỹ, vụ tổ chức ám sát Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, Phạm Hùng tại Dương Minh Châu, Lòng Hồ – Dầu Tiếng năm 1981, vụ xâm nhập vô nhà tù PA- 24 năm 1982 (đường Trần Hưng Đạo) cũng để truy tầm thông tin về tù binh Mỹ mất tích, vụ trà trộn vào “Thanh Niên Xung Phong” ở Đắc Nông 1985 và móc nối với trung tá Nguyễn Văn Phát (Hai Phát), huyện đội trưởng Đồng Xoài để thu thập chứng cớ về hài cốt tù binh Mỹ đang bị VC ém nhẹm, vụ tập trung trẻ em Việt lai Mỹ về Sài gòn trong hai năm 1988- 1989 vv và vv. Tất cả những việc nêu trên chỉ là đơn cử vài công tác nổi bật và thành công nhất mà anh em BĐQ chúng tôi đã thực hiện ngay trong lòng địch, lúc mà hầu hết các cấp sĩ quan đã vào tù cộng sản. Và tất cả đều là những nỗ lực thầm lặng, anh em đã hiến thân vì đại cuộc mà chẳng cần bằng cấp hay cấp bậc gì cả, và cũng chẳng cần phải nêu tên, xưng họ nhằm loè loẹt với người đời. Hôm nay, bất đắc dĩ phải lên tiếng kể ra sơ sài vài chuyện, nhưng trong lòng lại đau đớn khôn nguôi vì chạnh nhớ những anh hùng vô danh đã âm thầm nằm xuống, riêng mình vẫn còn đây trong cay đắng vì đại cuộc vẫn chưa thành. Anh hỏi tôi có biết hay không hai người bạn đã bị VC thủ tiêu vì tham gia “phục quốc” trong giai đoạn đó. Tôi không thể biết hết được danh tính những anh hùng như vậy đâu anh ơi ! Lúc đó có khá nhiều nhóm hoạt động, anh em hy sinh trong âm thầm cũng nhiều lắm, mộ phần nay cũng không biết bị vùi lấp nơi đâu. Mai sau quê hương không còn cộng sản, xin hậu thế cho các anh được thờ tự như những anh hùng thời hậu chiến với hương khói nghìn thu. Chúc anh nhiều sức khoẻ. BĐQ Đỗ Như Quyên. Tổng kho Long Bình Tổng kho Long Bình *** VỤ PHÁ HỦY KHO ĐẠN Ở LONG BÌNH NGÀY 30.4.1976 Một ngày giữa tháng 4 năm 1976, chuyến tàu sớm Sài Gòn-Gia Rây vẫn đến trễ như thường lệ (nhà tôi ở cách ga hơn 100 m), người bám hai bên tàu hoặc ngồi trên nóc toa vẫn đông nghẹt như từng chuyến tàu mỗi ngày (hệt như các đoàn tàu ở Ấn Độ; Pakistan mà chúng ta thấy hôm nay). Tiếng la hét, kêu réo bắt đầu náo động khi con tàu ngừng hẳn, từng giỏ cần xé bánh mì, những thùng dầu lửa, các chồng nhật báo mới in ở Sài Gòn, những bao cá khô, mắm, muốì vv được người trên tàu hối hả đạp xuống nằm lăn lóc dài theo sân ga đầy bụi đỏ. Trong khoảnh khắc, các bao than to tướng, những đống củi niền (củi bó), các lóng cây bằng lăng, căm xe, những bao bố đựng đủ loại nông phẩm vv được nhiều toán thanh niên lưc lưỡng hì hục ném lên tàu. Tất cả “hàng hoá” lên và xuống diễn ra thật nhanh vì tàu sẽ quay đầu về Sài Gòn 30 phút sau đó. Trên sân ga chỉ còn lại những toán người cả nam lẫn nữ đủ lưá tuổi, vai vác cưa, tay cấm rựa đứng tụ tập, hoặc đi tới, đi lui với vẻ mặt bồn chồn lo lắng. Họ là những người dân ở Sài Gòn, nay thời thế đảo lộn, từ chỗ có nhà, có cái ăn, có nơi để học nhưng đã bị mất tất cả và thiếu thốn đủ thứ, kể cả thứ tầm thường nhất như khoai mì khô (xắt lát), bắp hạt khô hoặc than và củi vv. Những thanh niên, thiếu nữ ấy chắc không ít trong số họ có cha, có mẹ, có chị có anh đang bị khổ sai trong ngục tù cộng sản, nay dù chưa từng biết cưa cây, chặt củi cũng mua dao sắm rựa tìm đưòng lên Gia Rây, đi vào rừng tìm gom những nhánh củi khô đem về cho gia đình tại Sài Gòn. Hoặc có toán tìm đường vô các nương rẫy để nhặt mót đậu phụng, đậu nành, khoai lang vv mà chủ rẫy chê xấu bỏ lại. Mỗi lần gặp các toán đứng ngập ngừng như thế trên sân ga, tôi biết ngay họ mới tới Gia Rây lần đầu nên lo sợ vì không biết đi hướng nào để tìm những thứ mình cần. Tôi thường chỉ họ đi đến rừng cây Giá Tỵ gần đó, hoặc chỉ lối vào các rẫy, cánh rừng chồi nào gần Gia Rây hơn là vô rừng già dễ bị lạc, và luôn luôn lắng nghe tiếng còi tàu để biết hướng trở lại ga Gia Rây. Bỗng nhiên có một người đi ngang đụng nhẹ vào tôi, quay lại nhìn thì tôi thấy anh M, trưởng toán Hố Nai, dang vác rựa đi về hướng rừng Giá Tỵ gần Gia Lào. Nửa tiếng sau chúng tôi gặp nhau bên một bờ suối nhỏ, anh cho biết những tin tức như sau: Đám bộ đội ở trong căn cứ Long Bình nay đang lén lút móc nối với dân để bán kẽm gai, cọc sắt chữ V, ống cống, bao cát vv. Bản thân anh đã vô mua vài lần và khám phá ra một khu vực chưá đạn, nơi này không ai canh gác, rất dễ làm một “chưởng” rung rinh trời đất. Anh M yêu cầu tôi đi Hố Nai, vào đó đích thân quan sát địa thế rồi có quyết định “tung chưởng” hay không vào dịp 30 tháng 4 này, và tôi đã nhận lời. Anh M gốc Bắc di cư, trước kia là một hạ sĩ quan thuộc Liên Đoàn 3 BĐQ, nay đã trên 60 tuổi và đang sống ở Hố Nai. Sau khi VC cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam, các nhu cầu thường nhật của xã hội như gạo, xăng, than, củi, thuốc tây v.v trở nên khan hiếm và đắt đỏ vô cùng. Ở đây tôi chỉ kể sơ vài thứ vì các đồ dùng này có liên đới đến câu chuyện hôm nay. Con số người dân miền Nam sau 1975 trở thành “nông dân bất đắc dĩ” đã gia tăng rất nhiều và đột ngột, vì thế nông cụ cũng không có đủ để cung ứng cho nhu cầu nông nghiệp toàn miền. Cọc sắt hình chữ V dài khoảng 2 thước thường dùng làm trụ hàng rào kẽm gai, nay dân ta có sáng kiến đem ra đập dẹp, cưa ngắn từng đọan 30 phân ( ba tấc), xẻ hai đường rãnh uốn cong lại là có một cái cuốc trong tay. Dây kẽm gai thì chặt ra làm cây đinh (tiếng lóng gọi là đinh đểu vì nó quá mềm). Ống cống cong hình chữ C của Mỹ ngày trước, ngoài công dụng làm cống còn được làm nóc hầm tại các đơn vị quân sự, nay được dân chúng đem ra xẻ dọc thành từng thanh nhỏ, uốn cong, hàn lại thì thành niền xe đạp, bao cát nhà binh thì xé sợi để đan dây đan võng, những ống nước bằng sắt nay cũng đưọc tận dụng để làm sườn xe đạp vv (không kể các thứ nguy hiểm hơn như cưa đáy viên đạn 105 ly, thợ tiện Chợ Lớn sẽ làm ra “líp” xe đạp, cạy bom bi lấy những viên bi thép cho “đùm” giữa và cổ xe đạp vv, bi mìn Claymore bằng chì không dùng được). Lớp bộ đội VC sau khi chiếm miền Nam đã bị hớp hồn vì sự thưà mưá của cải, vật chất mà ở miền Bắc dù có nằm mơ cũng không thể thấy được, nhưng đa số bộ đội thì lại nghèo kinh niên. Nay thấy tiền nằm rỉ sét, bỏ hoang tràn lan mà họ thì lại muốn có “cái đài, cái đồng, cái đạp” (radio, đồng hồ, xe đạp) vv để đem về quê khoe mẻ nên từ binh sĩ tới sĩ quan tranh nhau vơ vét, lén lút bán cho dân đặng có tiền mua sắm. Vì thế tôi mới có dịp đi Hố Nai một chuyến. Khoảng 8 giờ tối ngày 22/4/1976, tôi nhảy tàu xuống ga Hố Nai trên chuyến tàu đêm Gia Rây- Sài Gòn, anh M được dặn trước nên đứng đón tại sân ga. Thấy tôi anh im lặng quay lưng bước đi, tôi lặng lẽ đi theo anh một khoảng cách trong bóng tối. Sau hơn nửa giờ bước đi quanh co giữa các xóm nhà, chúng tôi bắt đầu băng qua những khu đất trồng rau, những vườn cây im lìm rồi tới một chỗ trống trải hoàn toàn, chẳng có nhà cũng chẳng có vườn và dưới chân toàn cỏ dại. Xa xa có tiếng người í ới gọi nhau, vài ánh đèn pin chập chờn lúc ẩn lúc hiện. Tôi hỏi nhỏ anh M: “Chừng nào mới tới lớp hàng rào”? Anh M thều thào trả lời: “Làm gì còn hàng rào. Chúng nó xơi cả dzồi ! Mình đã vào bên trong, bây giờ đang tìm tụi nó”. “Đứa nào đấy”! Có tiếng người hỏi không lớn lắm cùng ánh đèn pin loé lên. “Mờ sờ. Có bờ không” (Mua sắt. Có bán không) ? Anh M đáp lại và đứng yên chờ đợi. Gã bộ đội đến gần đưa đèn pin lên soi nhìn chúng tôi: “Chúng mày chỉ có hai thằng thôi à ! Thế đếch nào khênh được nhiều”! . Anh M hỏi lại: “Vậy anh có gì nào ! Có nặng bằng xe tăng không” ?. “Bố khỉ. Đi theo tao” ! Chúng tôi lầm lũi đi theo gã bộ đội chừng 20 phút sau khi lên xuống vài ngọn đồi nhỏ, vài căn nhà “sam” mà nóc “tôn” và vách đã bị tháo mất, chỉ còn lại khung sắt đứng trơ trọi chờ tới lúc được tháo để bộ đội “phanh thây”. “Đây này. Có 20 cọc đấy ! Tao tính chúng mày 2 đồng một cái. Giá bèo đấy nhá vì chúng mày phải tự tháo gỡ dây gai ra. Bây giờ mười giờ rồi, bốn giờ tao trở lại lấy tiền”. Sau khi anh chàng bộ đội bỏ đi, tôi ngạc nhiên hỏi anh M: “Sao nó dám để tụi mình ở đây. Không thằng nào coi ngó à ! Còn cái “k” (kho đạn) nằm ở đâu”? Anh M vừa móc trong lưng ra hai cái đèn pin vưà thì thầm bên tai tôi: “Nó còn vài mối nữa gần đâu đây, chắc lo đi dàn xếp giá cả”. Nói xong anh kéo tay tôi đi theo một đường mòn chạy lên một con dốc (trong căn cứ Long Bình có rất nhiều gò, đồi thấp nhỏ). Trên đỉnh dốc, tôi thực sự kinh ngạc vì nhìn xuống chung quanh thấy thấp thoáng ánh đèn pin ẩn hiện nhiều nơi. Té ra cũng còn có nhiều người khác vào đây mua đồ của …đế quốc Mỹ do VC bán lén. Anh M vung ánh đèn pin chỉ về một hướng: “Xuống con dốc này sẽ gặp một đường đất lớn. Ngay chỗ đó có xác chiếc xe bị cháy. Anh đi theo tay phải chừng 200 thước sẽ gặp mấy ụ đất cao, đó là cái “k”. Bây giờ tôi trở lại tháo sắt. Khi quay về chỗ xe cháy nhớ rẽ trái theo đường mòn về đây. Hẹn gặp lại”. Theo chỉ dẫn của anh M, tôi tìm đến được nơi cần tìm. Ở đó có ít nhất trên 10 ụ đất cao, rộng hình chữ U, chiều dài mỗi ụ khoảng 30 thước. Chung quanh các ụ đất là từng mớ dây kẽm gai nằm xen trong cỏ, dấu vết còn lại sau khi các cọc sắt đã đi ra .. ngoài chợ. Tôi bò lại trước một ụ, nằm bẹp sát đất che đầu đèn pin rọi vào bên trong. Qua ánh đèn lờ mờ tôi nhìn thấy các kiện thùng gỗ nằm chồng lên nhau rất ngay ngắn, trên cùng là những tấm bạt nhựa phủ trùm để che mưa. Nhìn kỹ một lúc tôi mới nhận ra đây là loại thùng gỗ đựng đạn 105 ly, ngày xưa chúng tôi hay lấy nó chưá đất làm hầm hố. Bò tới một ụ khác quan sát tiếp thì thấy vẫn cùng một loại. Qua ụ thứ ba thì thấy các kiện đạn 155 ly trần trụi nằm chồng lên cao và đưọc che đậy rất sơ sài. Khoảng 2 giờ sáng, tôi trở lại chỗ anh M thì anh đã tháo được 15 cọc sắt và đang ăn vội một nắm xôi mang theo trong mình. Thấy tôi lấm lem cả người, anh ấy vụt cười phun cả xôi ra: “Chà ..chà, coi bộ ngắm cảnh .. đời hơi kỹ đấy! Thôi, ăn xôi đi”! Gần 4 giờ sáng, chúng tôi xếp chia số cọc sắt làm hai bó, mỗi bó mười cây (một cọc sắt chữ V nặng khoảng 4 kg). Anh M vác một bó đi trước, tay cầm đèn pin rọi đường, tôi vác một bó theo sau và thắc mắc hỏi anh: “Mình không đưa tiền cho nó sao”?. “Không đưa sao được. Tụi nó đứng chờ ở phiá trước đó”! Hơn một giờ đi quanh co lên đồi xuống dốc, giữa một thảm cỏ với cây dại như trâm, sim, móc, duối, dang vv mọc lưa thưa và không bụi cây, lùm cỏ nào cao quá đầu người, trừ những cột điện bị dây leo bò lên phủ kín. Thỉnh thoảng chúng tôi dừng chân nghỉ năm ba phút lại vác đi tiếp ra Quốc Lộ 1 hướng Tây Bắc. Lúc vừa nhìn thấy xa xa bóng dài màu tím thẩm của những mái nhà, nóc chuông nhà thờ mờ nhạt chập chờn trong màn sương sớm, cũng là lúc tôi nhìn thấy bên phải, bên trái, sau lưng và trước mặt mình thấp thoáng nhiều bóng người cũng đang vác sắt chữ V, có người còn gánh tòn ten hai đầu với 6 cuộn kẽm gai bung (concertina), hoặc hai người khiêng ở giữa 2 ống cống cong loại 1 thước đường kính. Tất cả chúng tôi cùng tiến về một hướng, Hố Nai. Bắt đầu có tiếng người lao xao nhiều nơi ở phiá trước, anh M dẫn tôi đi tách ngang một hướng khác cho lúc tới bên ngoài một trại nuôi bò thật lớn. Tại đây đã có bốn bộ đội đứng chờ mà trong đó chỉ một người mang súng AK 47, ba người kia tay cầm những khúc tre khô dài hơn sải tay (quả là dạn dày kinh nghiệm). Đây, đó vài ba tốp người cũng dân “cưa hàng”vừa đến. Đứng gần đám bộ đội là một nhóm thanh niên, thiếu nữ thân quen của những kẻ đi mua đồ sắt (nói chung). Họ mang tiền ra đây chờ thấy người, thấy sắt thì mới trao tiến (dân Hố Nai mà). Lỡ đưa tiền trước lúc nửa đêm, chúng trở mặt thì sao? Có mà ngu mới tin VC! Sau khi hai bên kỳ kèo qua lại nào là sắt cong, thiếc mẻ, kẽm mòn v.v, gã bộ đội đêm qua bớt chúng tôi 5 đồng ! “Tiền trao … “sắt” múc”, hai bên vui vẻ đề huề, hẹn đêm nay, tối mai rối rít. Ba tay bộ đội mặt non choẹt hí hửng đi theo chúng tôi ra “phố”, sau khi gom lại ba cây gậy tre đưa hết cho gã mang súng với lời hưá sẽ mua món này, cái nọ cho hắn. Anh M đi đầu bước chậm lại dần sau lưng toán người phiá trước, giờ này trời Đông đã sáng hồng. Tới một con suối lớn, trong lúc tôi rưả mặt anh M nói với người thanh niên đi theo anh từ khi nãy, người này vóc dáng bằng tôi: “Chú cho anh ấy mượn tạm áo quần, lấm lem hết rồi”. Cậu thanh niên vui vẻ thay đổi quần áo với tôi rồi vác một bó sắt đi trước qua suối. Anh M giúi vào tay tôi vài tờ giấy bạc và thì thầm dặn dò: “nhảy mãi tân gô, gu ru” (ngày mai ta gặp, Gia Rây). Phố thị Hố Nai dọc hai bên QL 1 đang khởi sự cho một ngày sống trong náo nhiệt. Người hối hả gánh gồng, kẻ lăng xăng khuân vác, tiếng máy xe lam, xe ba gác (máy) kêu vang inh ỏi. Tôi lầm lũi bước tìm đến một quán ăn bên ngoài sân ga. Một bát phở “đại liên”, một ly cà phê “cối” làm tôi tỉnh như sáo, một kế hoạch sơ khởi hiện ra trong đầu. Tiếng còi tàu văng vẳng bên tai, tôi rời quán, nhìn quanh rồi rảo bước tới một đám đông đang đứng chờ mua tấm vé mà mình chưa từng mua mỗi khi đi tàu lưả của VC. Ngày 24 tháng 4 năm 1976. Anh M xuống ga Gia Rây theo chuyến tàu sáng. Vẫn thế, anh lưng đeo túi vải, tay cầm rựa như nhiều người khác lui tới trên đoạn đường này, đường vô cánh rừng Bàu Sen cách Gia Rây 3 km về hướng Bắc. Anh đi sau tôi khoảng gần 100 thước, chúng tôi đi mãi cho tới lúc cả hai hoà nhập vào lá xanh muôn thuở của rừng già. Một cuộc họp giữa rừng diễn ra với sự có mặt của năm người, hai người ở Gia Rây, một tại Ngã Ba Ông Đồn và một ở Xuân Đà – Căn Cứ 2 gần đó. Bốn người ngồi bàn luận dưới gốc một cây hơi cao và rậm rạp, một người ngồi trên cành vừa đủ tầm quan sát chung quanh, vừa lắng nghe diễn tiến buổi họp vừa để ý sự lay động cành lá hoặc các tiếng động đáng ngờ quanh khu vực. Chúng tôi có chung thắc mắc vì nhớ lại một công tác cách đó không lâu: “Sau giao thưà rạng sáng ngày mùng 1 Tết năm 1976, lợi dụng lúc tiếng pháo của dân, tiếng súng của VC bắn suốt đêm, chúng tôi đã xâm nhập và đốt cháy một đám cỏ rộng bao quanh khu doanh trại hậu cứ Tiểu Đoàn 5 Thuỷ Quân Lục Chiến tại Suối Lồ Ồ (gần Nghĩa Trang Quân Đội, thuộc xã Bình An, quận Dĩ An tỉnh Bình Dương). Kết quả làm nổ tung kho đạn ở đây, mãi tới chiều mùng 1 Tết mới im tiếng”. Thắc mắc được nêu ra là tại sao sau vụ nổ đó VC không tăng cường canh gác cẩn mật những nơi tồn trữ đạn dược, chẳng hạn như kho đạn ở Long Bình. Đây có phải là một cái bẫy không? Các ý kiến lần lượt đưa ra để mọi người cùng phân tích lý do đó, sau cùng chúng tôi đi đến nhận định rằng: (1) VC không bao giờ dám đem một kho đạn như thế ra làm bẫy, vì nó gần Sài Gòn và ngay ngày mai, 25 tháng 4 năm 1976 chúng sẽ tổ chức “tổng tuyển cử” (bịp) toàn quốc để “thống nhất” hai miền Nam- Bắc (sau cuộc họp “hội nghị hiệp thương thống nhất hai miền”, kéo dài từ ngày 15 đến 21. 11. 1975 ở Dinh Độc Lập, <ngày 2.7. 1976, VC đổi tên nước ra CHXHCNVN tới hôm nay>); (2) Kho đạn mà chúng tôi biết vừa rồi thuộc loại nhỏ hơn nhiều so với các kho ở Cát Lái, ở Thành Tuy Hạ vv. Biết đâu chúng đã giao kho đạn này cho đơn vị VC chiếm đóng trong khu vực làm hoả lực cơ hữu. Nếu lo sợ chúng đã gom về Cát Lái hay một nơi nào khác từ lâu rồi. Có thể đây là kho đạn dự trữ của Bộ Chỉ Huy BĐQ/ Quân Khu III, vì khu vực đó gần các hậu cứ của những tiểu đoàn BĐQ trực thuộc quân khu này; (3) Sau vụ nổ ở kho đạn của TĐ 5 TQLC, có thể VC sau khi điều tra đã kết luận do cỏ bị cháy vì sự bất cẩn trong đêm giao thưà. (4) Kho đạn vửa kể nằm cách xa vùng Hố Nai chừng hơn 6 km, thường dân sẽ tránh được thương vong lúc vụ nổ xảy ra. Sau rốt, chúng tôi quyết định “hốt ổ”, và ngày gây chấn động là sáng 30 tháng 4. Việc bây giờ là tìm và gom thuốc nổ, ngòi nổ, một cái đồng hồ để chỉnh giờ. Ngoài ra, còn phải chỉ định người rành rẽ về thuốc nổ đi theo anh M tới mục tiêu đêm 29 tháng 4 năm 1976. Chúng tôi chỉ còn gần một tuần để chuẩn bị các việc đó. Vấn đề mua đồng hồ để chỉnh giờ cho khối thuốc nổ thì tôi sẽ lo liệu. Riêng việc tìm thuốc nổ, ngòi nổ vv sẽ giao cho S ở Ngã Ba Ông Đồn vì nhà anh ở gần mỏ đá Núi Le cạnh QL 1. Anh M nhận trách nhiệm tìm người đưa khối thuốc nổ vào kho đạn. Xã Gia Rây trước năm 1975 có năm ấp là Trung Lương; Trung Nghĩa; Trung Tín; Lập Thành; Bình Long (năm 1980 mới lập thêm ấp Gia Lào, tên cổ ghi trong Đại Nam Nhất Thống Chí đọc là Da Lao). Sau cuộc “bầu” thống nhất Bắc- Nam của VC xã Gia Rây bị đổi tên thành Xuân Trường, ấp Trung Lương bị sáp nhập với ấp Trung Nghĩa. Hai ấp Trung Nghĩa và Trung Tín thì nằm ngay khu vực thị trấn xã và nhà ga. Rẽ tay trái theo Tỉnh Lộ 15 thì đi ngang ấp Bình Long, nơi tái định cư của đồng bào nạn nhân chiến cuộc ở Bình Long – An Lộc năm 1972, tỉnh lộ này chạy mãi tới sông La Ngà; Võ Xu; Võ Đắt. Từ xã rẽ tay phải đi đúng bốn cây số thì gặp Ngã Ba Ông Đồn tức ấp Lập Thành nằm bên QL 1. Cuối dốc Ông Đồn về bên tay phải dọc theo QL 1 là Căn Cứ 1, tức xã Xuân Hiệp, còn có tên khác là giáo xứ Lều Xanh- Suối Cát, nơi tái định cư của đồng bào Việt kiều đạo công giáo ở Cam Bốt đưa về đây năm 1971. Đi theo Ql 1 ở hướng này sẽ tơí Ngã Ba Tân Phong và thị xã Long Khánh. Cuối dốc Ông Đồn bên tay trái theo QL 1 hai cây số là mỏ đá Núi Le, nơi giáp giới xã Xuân Tâm (tên cũ là Xuân Đà) tức Căn Cứ 2 với hai giáo xứ Đồng Tâm (Quảng Tín; Quảng Ngãi) và Hiệp Lực (Quảng Trị; Thưà Thiên), vùng đất mới của nạn nhân chiến cuộc ở bốn tỉnh nêu trên về đây lập nghiệp vào giữa năm 1972. Hai giáo xứ Đồng Tâm- Hiệp Lực cũng là nơi có con sông Rây chảy qua, đầu nguồn xuất phát từ núi Mây Tàu, Bình Tuy. Xã Gia Rây có hai mỏ đá, một ở chân núi Chưá Chan ngay tại thị trấn ( núi cao 837 m, đồng bào Châu Ro gọi là Gung Char, “Núi Lớn”) có từ thời Pháp, nơi đây đá được khai thác để cung cấp cho đường xe lửa từ Long Khánh đến Mương Mán, sau năm 1975 không còn hoạt động. Mỏ đá Núi Le cách Ngã Ba Ông Đồn 2 km là nơi cung cấp đá để tu bổ QL 1 cho đoạn đường từ Long Khánh đến Bình Tuy. Người thợ chẻ đá ở Núi Le làm việc rất cực nhọc, thường xuyên sống trong thiếu thốn do chính sách khắc nghiệt của VC. Chúng giao khoán trung bình 10 thước dây cháy chậm + một ngòi nổ (kíp nổ) + bốn ống thuốc nổ thì phải có 5 thước khối đá nhiều cỡ, từ 1 phân, 2 phân, 5 phân cho tới 5 phân, 7 phân vv. Vì thế dân chẻ đá ở đây phải tính toán làm sao để cắt dây, gài thuốc thật chính xác (nhưng rất nguy hiểm) cho vừa có đủ số đá VC ấn định, nhưng cũng vưà dư được dây cháy chậm, dư kíp nổ, dư ống thuốc nổ (dài 30 phân) để bán lén ra ngoài cho dân đánh cá trong sông La Ngà và sông Rây hầu kiếm thêm chút tiền mua gạo. Vì thế, chúng tôi tìm gom các thứ để phá kho đạn ở Long Bình không khó lắm (mỏ đá núi Bà Đen ở Tây Ninh cũng được chúng tôi móc nối mua các thứ cần dùng để gài mìn dọc theo Tỉnh Lộ 13 từ Suối Đá đi Lòng Hồ Dầu Tiếng, qua lâm trường (mật khu) Dương Minh Châu tới Minh Thanh; Núi Cậu; Tống Lê Chân; Tân Khai bên tỉnh Bình Long). Sau cuộc họp tại rừng Bàu Sen, chúng tôi tỏa ra cắt rừng đi về nhà mà trong lòng của mỗi người ai cũng hớn hở chẳng lo âu. Ngày hôm sau tôi nhảy tàu Gia Rây- Sài Gòn vào chuyến buổi chiều, trên vai là một ba lô nhăn nhúm bạc màu, gói ghém một bộ áo quần và vài bịch nông phẩm khô của Long Khánh. Trong túi là phiếu đi bầu màu đỏ, có tên họ của mình, có con dấu của xã, của ban bầu cử in lên đó hàng chữ “đã đi bầu”, sau khi cả buổi sáng đứng sắp hàng trước uỷ ban xã chờ bỏ phiếu “bầu” cái “quốc hội thống nhất” bịp bợm của VC. Về tới Sài Gòn, đêm đó tôi ngồi chờ sáng cạnh một bàn cà phê bán trên vỉa hè trước rạp Long Vân, gần bùng binh Ngã Bảy (Sài Gòn vào thời điẻm này bắt đầu có nhiều nơi bày bán cà phê, nước trà thâu đêm suốt sáng trên vỉa hè, bàn ghế thấp lè tè, nhẹ hều và khách cũng ngồi thức cả đêm. Các loại “quán” cà phê kiểu đó mỗi khi bất ngờ nghe tiếng la lớn: …”CHÈO..O..O”.. thì mạnh ai nấy chạy, bàn và ghế nhờ nhỏ và nhẹ nên biến mất khỏi lề đường chỉ trong khoảnh khắc. Đám công an đi rồi thì tất cả lại như cũ). Người ngồi nói chuyện với tôi qua đêm tại đây là chị H, vợ Chuẩn úy Thinh ở TĐ 36 BĐQ, sau ngày 30. 4 chị không có tin tức gì về anh nữa. Nhà chị H ở khu Hoà Hưng, mỗi đêm chị để hai con nhỏ ở nhà với bà ngoại rồi rủ vài người bạn gái ra Ngã Bảy làm cái nghề gọi là “gọt bã đậu” (gạt bộ đội). Nghề này nhắm vào mấy trự bộ đội thích gái miền Nam, là các chàng được đi phép về Bắc nên ra bến xe Petrus Ký mua vé xe. Sau lúc giao hành lý cho lơ xe chất lên mui, họ phải chờ tới sáng thì xe mới rời bến nên hay đi lòng vòng quanh khu Ngã Bảy để rồi gặp những cô gái “lỡ đường”, “bơ vơ” như chị H chẳng hạn. Sau khi nghe những lời than thở não lòng của mấy nàng, trung bình cứ mười bộ đội thì ít nhất cũng có một tên cắn câu, chịu giúp ít tiền nhưng với điều kiện là “phải có qua có lại”. Vậy là chàng “bã đậu” được dắt tới một gốc cây nào đó trong bóng tối để “có qua có lại”. Đúng lúc đó bỗng xuất hiện vài ba thanh niên mặt mày bặm trợn, họ nhào tới quật chàng xuống nện một trận tối tăm mày mặt, lột hết áo quần, lấy sạch tiền, ném lại giấy tờ rồi tất cả chạy biến vào bóng tối. Chàng “bã đậu” lúc hoàn hồn lại thì chỉ còn cái quần đùi, hắn hớt hơ hớt hãi nhưng không dám kêu la mà lủi thủi cắm đầu chạy tìm về chỗ xe ca mình có vé, leo lên ghế rồi mới bắt đầu ngồi vò đầu bứt tóc và chửi om xòm! Chị H thường đi cặp với một cô tên Loan cũng ở khu Hoà Hưng. Loan là bồ của Lộc Lì, một tay anh chị có máu mặt gốc BĐQ ở Cống Bà Xếp, là người đêm đêm cùng “lâu la” đứng chờ “gọt” sạch “bã đậu” nào muốn “có qua có lại” do hai cô này “câu” được (Lộc Lì có những hỗn danh khác như Lộc Liều, Lộc Lưả, thường chạy chiếc “lam bét ta” cũ mèm phun khói đen mù mịt, máy nổ đinh tai nhức óc khắp khu Hoà Hưng. Năm 1986, Lộc Lì gặp lại tôi ở Ngã Ba Cây Chanh gần Bù Đăng, nơi hoạt động của “Liên Đội Thanh Niên Xung Phong quận Ba”, anh ta bị “cá” hốt đưa lên đây giao cho TNXP, tôi xin Liên Đội Trưỏng là Phạm Ngọc Liên (bí thư quận đoàn quận Ba) đưa Lộc Lì về đội cưa xẻ). Mỗi lần có chuyện phải ghé Ngã Bảy, tôi thường mang theo vài ký đậu xanh, khoai mì khô, bắp hột, đường tán vv để làm quà cho chị H. Đêm nay vừa nói chuyện được không lâu chị đã khều tôi nói nhỏ: “Có ba “tàu bay” chờ cất cánh mấy đêm rồi” (có ba “tân binh” muốn gia nhập). Tôi cảm ơn và nhờ chị giúp giữ họ sống tạm lây lất quanh khu vực tuợng đài BĐQ, một tuần sau tôi sẽ trở lại. Sáng đó tôi nhảy xe buýt đi “ngân hàng” (nơi nhận tiền hoạt động), mà “ngân hàng” là một chiếc xe đẩy bán hủ tiếu lưu động trên đường Tùng Thiện Vương, quận 8 Sài Gòn. Phải có tiền mới mua được cái đồng hồ lên dây ngoài chợ trời Huỳnh Thúc Kháng, trả cho anh em chẻ đá ở mỏ đá Núi Le để có đủ ngòi nổ và sáu cốt mìn màu đỏ. Đêm 29 rạng ngày 30.4. 1976, chúng tôi gồm bốn người xuất phát từ bốn địa diểm khác nhau rồi cùng gặp mặt bên ngoài một trại nuôi bò ở Hố Nai (là nơi đã kể ở đoạn trước). Chúng tôi chia làm hai nhóm đi cách xa nhau, vừa đủ tầm nhìn trong bóng đêm để toán sau thấy toán trước mà VC không biết chúng tôi có “cái đuôi” bám sau lưng. Anh M và tôi đi trước với bao đồ nghề gồm kềm cắt, vài nắm xôi, bình nước uống, một cái đòn tre dài, một bao bố rách để bao tay vì theo giao hẹn của gã bộ đội đêm nay hắn chỉ bán dây kẽm gai mà thôi. Hai người lén đi theo sau là BĐQ N ở Thủ Đức và BĐQ T ở Bình Chánh, sáu cốt (ống) mìn và “phụ tùng” kèm theo được hai anh cột chặt nằm hàng ngang ngay sau lưng, bên ngoài mặc áo rộng thùng thình. Hai chúng tôi đi đầu đưọc một lúc thì gặp gã bộ đội quen đứng đón với cái đèn pin, lúc đó khoảng 9 giờ tối. Vưà thấy mặt hắn đã la lớn: “Khẩn trương lên ! Chúng mày vào trễ thế. Bọn chúng nó đến trước “ăn” cả rồi. Chả còn bao nhiêu đâu” ! Gã bộ đội vưà càu nhàu vưà dắt chúng tôi đến vài ba nơi để chỉ từng đống bùi nhùi dây kẽm gai nằm dập vùi trong cỏ, hai người phiá sau vẫn lặng lẽ bám sát chúng tôi. Gã bộ đội tay cầm cây gậy tre đập đập vào đống kẽm gai vưà nói rõ: “Mấy đống này hơi rối rắm, chịu khó mà gỡ nhé. Tao tính một đồng một cân thôi”. Anh M hỏi lại: “Thế sớm mai anh vác theo cân gặp ở chuồng bò à”? Hắn cắt ngang: “Cân kéo chó gì. Tao nhìn biết ngay bao nhiêu cân vì đêm nào chả bán”! Hắn nói tiếp: “Này ! Mai chúng mày phải ra sớm hơn. Bảy giờ sáng chúng tao phải lên ô tô đi Sài Gòn để “diễu binh” đấy”! Nói xong hắn xách đèn pin chạy biến vào bóng tối.  Anh M cẩn thận rảo bước một vòng rộng chung quanh để chắc chắn không có ai ở gần. Khoảng 20 phút sau thì hai BĐQ N và T mới thận trọng tiến tới gặp chúng tôi. Anh M bảo tôi ngồi tại chỗ vưà gỡ kẽm gai vưà quan sát động tĩnh, nếu gã bộ đội quay lại hỏi thì nói lớn tiếng hơn bình thường, cứ nói anh ấy đi gỡ kẽm gai ở đống khác. Tôi ngồi đó một mình trong đêm vắng, vài con đom đóm lập loè nhảy múa bên những lùm cây. Với cái đèn pin đạp dưới chân, tôi ngồi cặm cụi cầm chặt cáí kềm để tháo, gỡ những chỗ rối, cố hạn chế cắt ngắn vì sợi kẽm càng dài còn có giá. Thỉnh thoảng tôi đứng lên nhìn chung quanh rồi lại ngồi xuống với công việc, trong ngực tôi quả tim đập dồn dập liên hồi vì trong đầu cứ lo lắng nghĩ tới ba đồng đội đang loay hoay với bó thuốc nổ bên trong một kho đạn. Đây là lần hồi hộp và sợ hãi nhiều nhất mà tôi từng trải qua, sợ hơn cả các lần nằm dưới mưa đạn của VC ở Hạ Lào và Quảng Trị. Sau đây là diễn tiến do anh M kể lại từ lúc ba người vác “đồ nghề” đi tới mục tiêu là cái “k”: Lúc đến được các bãi chưá đạn, anh M và N thì nằm ngoài con đường đất chờ đợi (gần chiếc xe cháy), riêng anh T thì nằm dài xuống sát bên ngoài bờ đất của ụ chưá đạn để nối các cốt mìn, kíp nổ, hộp kích hoả và đồng hồ liền vào nhau (hộp kích hoả do anh T tự “chế” từ một đồng hồ điện tử đeo tay). Sau đó anh nằm ngửa ôm bó mìn rướn người nhích dần vô bên sâu trong ụ chưá đạn 155 ly. Khoảng 10 phút sau anh bò ra rồi cả ba cùng hối hả chạy trối chết về chỗ tôi ngồi. Bốn người chúng tôi ngay lập tức cùng xúm vô tháo, cắt vv rồi quấn lại được một vòng dây kẽm gai nặng hơn 60 kg. Anh M thúc giục hai anh N và T mau chạy theo đường cũ về hướng Hố Nai, dọc đường nếu xui xẻo gặp bộ đội chặn đường thì cứ nói đi “mờ sờ” (mua sắt) nhưng bị lạc. Hai anh vội vàng đứng lên, tay cầm hai ống sắt dài làm vũ khí rồi biến mất trong bóng tối. Bốn giờ sáng, tôi và anh M hai người khiêng khoanh kẽm gai tà tà đi về hướng cũ. Khoanh kẽm gai cứ đong đưa qua lại theo nhịp bước chân làm chúng tôi chẳng dám đi mau. Cả hai chúng tôi đều ướt đẵm mồ hôi, bàn tay thì rướm máu và đau rát vì bị cắt ngang cắt dọc. Đi phiá sau nhìn cái lưng đẵm ướt của anh M làm tôi cảm thấy thương mến, kính phục anh hơn lúc nào hết. Không biết anh đang nghĩ gì, còn tôi thì cứ nghĩ đến đoạn đường dài mà mình và đồng đội sẽ tiếp tục chiến đấu khi cộng sản vẫn còn trên quê hương Việt Nam. Gần 9 giờ sáng hôm đó, ngày 30 tháng 4 năm 1976, chúng tôi ngồi uống cà phê ở bốn bàn khác nhau như người xa lạ trong một quán nhỏ bên ngoài ga Hố Nai. Bỗng một tiếng nổ lớn từ phiá xa vang lên làm mọi người trong quán nhốn nháo. Ngay sau đó hàng loạt tiếng nổ chát chuá kèm theo. Chúng tôi cũng giả bộ chạy ra ngoài lẫn lộn với đám đông đang hoảng hốt, mọi người đưa tay chỉ về hướng một cột khói đen bốc cao trong khi tiếng nổ vẫn không ngớt vang động. Dọc theo đường lộ, xe cộ đều ngừng lại, tiếng người la hét khắp nơi và bóng người chạy tìm chỗ nấp ở những nơi mà họ tin rắng có thể an toàn. Có ai đó hớn hở la lên: “Tới rồi ! Tới rồi ! Phe ta về rồi” ! Xa xa, một đoàn người đông đúc đang bị VC tập trung đi diễu hành “mừng ngày 30 tháng 4” cũng bỏ chạy tán loạn. Các tấm băng rôn khẩu hiệu, cờ đỏ vv bị vứt nằm chỏng chơ dọc theo con đường, vài cái nón cối nằm lăn lóc bên vỉa hè trong lúc tiếng nổ vẫn ầm ầm từ xa vọng đến. BĐQ Đỗ Như Quyên https://hung-viet.org/p13a14633/vu-pha-no-kho-dan-long-binh-ngay-30-thang-4-nam-1976 Nguồn: https://dongsongcu.wordpress.com/2017/05/13/vu-pha-no-kho-dan-long-binh-ngay-30-thang-4-nam-1976/